De afschaffing van slavernij - grote lijnen

Feiten doen ertoe. Soms is er niets zo kalmerend in een verhitte discussie als een getal, een jaartal of een naam. Over wie hebben we het nou eigenlijk? Wanneer was het? En over hoeveel mensen praten we? Dat soort gegevens. Zoiets biedt Dirk Tang in dit boek. Een overzicht van wie wat wanneer heeft geschreven, wie wanneer voor of tegen een wet stemde, hoeveel mensen gedwongen op plantages werkten, dat soort feitelijkheden. Hij zet ze kalm op een rij. Dat is een belangrijke waarde van dit boek.

In de pijnlijke maatschappelijke discussie over het slavernijverleden van Nederland is de informatie in dit boek heel nuttig. Als een begin, dat moet ik er zeker bij zeggen. De grote lijnen staan op een rij. Het belang dat Willem I had bij het afschaffen van de slavernij om koning te kunnen worden van Nederland. De desinteresse van zijn zoon en kleinzoon voor het onderwerp. De balans tussen koopman en dominee die Nederland altijd weer zocht. De tegenwerking van de plantage-eigenaren bij de invoering van wetten die de omstandigheden van slaafgemaakten moet verbeteren.Het vastlopen van ambtenaren die met de beste bedoelingen naar de koloniën vertrokken. Al dit soort onderwerpen komen schetsmatig langs en laten zien hoe lastig dit traject was in de 19e eeuw.

Het is eigenlijk niet veel anders dan andere grote vraagstukken. Algemeen kiesrecht en vrouwenkiesrecht, bijvoorbeeld, hebben jaren en jaren en jaren op invoering moeten wachten, om allerlei redenen. Controversiële onderwerpen vragen tijd.

In het geval van de slavernij waren er grote economische belangen. Het doordraaien van de Nederlandse economie, voldoende inkomsten voor de staatskas en de aanvoer van producten, het werd allemaal meegewogen in de afschaffing van de slavernij. Ik kan het niet helpen, maar ik denk tijdens het lezen veel aan de CO2-discussie. Grote economische belangen,het voortbestaan van bedrijven, voedselvoorziening, internationale handel, het speelt ook hier. Hopelijk duurt die discussie minder lang dan deze.

Maatschappelijk zijn we nu gelukkig zo ver dat we kunnen kijken naar een pijnlijk deel van het verleden. Dit boek is hiervoor een kleine, feitelijke inleiding. In 180 A5-pagina's kun je niet alles vertellen. Je kunt een schets geven in grote lijnen en dat is wat Dirk Tang heeft gedaan. Hier en daar heeft hij verhaallijnen naar mijn gevoel niet goed afgehecht. En hij legt veel nadruk op Suriname in vergelijking met Indonesië. Daar miste ik wel wat.

Tang heeft vragen open gelaten die ik graag wil beantwoorden. Hoe het verder ging in Suriname, bijvoorbeeld, en hoe de vrijgelatenen hun leven opbouwden na 1863, het waarom van de moeizame weg naar afschaffing van de slavernij en de positie van Nederland in de internationale verhoudingen. Dat zijn, zo even snel een paar vragen die open blijven staan na dit boek. En dat is prima. Boeken die vragen oproepen, houden je aan het lezen en dat is dit onderwerp zeker waard.

Ik hoop dat er nog veel boeken zullen verschijnen over het onderwerp.

Athena