overdaad schaadt

Het is heel lastig om het levensverhaal te reconstrueren van mensen die bijzonder weinig paperassen hebben achtergelaten, of van wie we alleen de verhalen uit tweede - en niet eens een welwillende tweede - hand hebben. Het is daarom een dappere en waardevolle poging van de auteurs om toch te proberen een zo compleet mogelijk beeld te schetsen van wat het Nederlandse slavernijverleden heeft betekend voor de slaafgemaakte mensen zelf.

En in hoeverre is dit gelukt? Dankzij de toegankelijkheid van steeds meer archieven en bronnen over dit onderwerp lukt het historici steeds beter om namen en achtergronden te geven aan de slachtoffers van dit vreselijke systeem van uitbuiting. Het slavernijverleden wordt hierdoor steeds menselijker en schrijnender.

De bronnen spreken in dit opzicht voor zichzelf: regelgeving over het brandmerken van mensen, lichamelijk onderzoek om de economische 'waarde' van iemand vast te stellen en de scheepsadministratie waaruit blijkt dat de zwangere jonge meisjes toch echt door de bemanning in deze toestand zijn gebracht, zijn gruwelijk genoeg. Het is daarom niet echt nodig dat de auteurs herhaaldelijk vertellen dat slavernij onmenselijk en verschrikkelijk is. De bronnen spreken luid en duidelijk voor zich.
Ook heb ik mijn twijfels bij de keuze om het 'n-woord' niet alleen in de lopende tekst te vermijden, maar zelfs te verdoezelen in 17e en 18e eeuwse bronnen. Dat dit woord als "extreem denigrerend" wordt ervaren en dus niet gebruikt wordt door de auteurs is evident. Ga je het echter ook 'blurren' in historische teksten dan schiet je volgens mij toch echt je doel voorbij. Als het doel van je boek is om het mensonterende van de slavernij te benadrukken, is het dan niet beter om de taal en de praktijken uit die tijd sec voor het voetlicht te plaatsen? Deze mate van morele ijver is vooral storend en vermindert de zeggingskracht van je bronmateriaal.

Al met al een redelijk boek over het Nederlandse slavernijverleden. Er wordt weinig verteld dat niet ook al in andere boeken over dit onderwerp staat, maar de poging om vanuit de bronnen de slaafgemaakte personen een 'gezicht' te geven is een welkome aanvulling op het bestaande materiaal.