Can democracy survive the internet?

Propaganda is zo oud als de weg naar Rome. Het is een manier waarop machthebbers de 'juiste' visie, mening, wereldbeeld of versie van de werkelijkheid over proberen te brengen op het publiek. Voor de komst van het internet was dit een lomp en grofmazig gebeuren. Je had radio's, films, schilderijen, posters en eventueel gebouwen die de boodschap communiceerden, maar die vrij makkelijk te herkennen waren als propaganda en enkel een hele bevolking konden bereiken; niet individuele personen - laat staan dat ze met chirurgische precisie konden inzoomen op iemands onderbuikgevoelens en verlangens, angsten en identiteit(en).
Met de komst van het internet - en heel in het bijzonder social media - is dit ingrijpend veranderd. Door de aanwezigheid van grote groepen mensen op social media, en alle data die zij achterlaten, is het voor techbedrijven en overheden mogelijk om haarfijn te identificeren waar individuele personen zich druk over maken en hiermee aan de haal te gaan.
Het doel van propaganda lijkt hiermee te zijn veranderd: van de 'juiste' informatie overbrengen naar het compleet afbreken van informatie. En in een wereld zonder objectief en betrouwbaar referentiekader is degene die aan de digitale knoppen kan draaien de baas.
Feiten en meningen, visie en nostalgie, informatie, misinformatie en desinformatie zijn in één grote kookpot beland en het resultaat is waanzin: "a radical relativism which implies truth is unknowable, the future dissolving into nasty nostalgias, conspiracy replacing ideology, facts equating into fibs, conversation collapsing into mutual accusations that every argument is information warfare... and just this sense that everything under one's feet is costantly moving, inherently unstable, liquid."(p. 219)

Deze situatie is als eerste ontstaan in Rusland. In zijn eerdere boek 'Nothing is true and everything is possible' (2015) beschrijft Pomerantsev de hallucinante wereld waarin de Russische media en overheid (en via hen de rest van de Russische samenleving) waren veranderd na de val van het communisme. Na een klein decennium in deze wereld te hebben geleefd keerde Pomerantsev in 2010 naar Londen terug in de hoop weer in een 'normale' omgeving terecht te komen. Helaas bleek het kookboek van de Russische informatie-technologen ook te zijn overgenomen door de rest van de wereld. Met steeds 'Russischer' resultaten...

'This is not propaganda' is een uitermate deprimerend boek, maar het geeft helaas wel een glashelder beeld van het social mediatijdperk waarin we leven en de gevolgen voor de politiek, de samenleving en de wereld. Haal diep adem, pak dit boek en lees. Sterkte.