Lejla of Lela

72 Het ontbreken van Armin vulde de ruimte meer dan zijn aanwezigheid ooit had gedaan.

Een road trip van Sara met haar jeugdvriendin Lejla. Of Lela. Want als zij Sara na twaalf jaar radiostilte opbelt in Dublin en haar vraagt naar Bosnië te komen om met haar naar Wenen te rijden heeft ze haar naam veranderd in Lela. Lela’s verdwenen broer Armin zou in Wenen zijn opgedoken. Sara was als meisje van twaalf verliefd op Armin:

55 Wat vond ik het toen bijzonder dat iemand een broer kon hebben die op dezelfde plek als jij woonde, rondliep, at en sliep[..}.

Het viel me op dat de waardering voor dit boek bij de meeste vertalingen lager is dan bij landen in voormalig Joegoslavië. Dat komt misschien doordat de gevolgen/oorzaken van de oorlog in de jaren negentig heel subtiel zijn verwerkt in dit boek. Bijvoorbeeld Lejla die haar naam heeft veranderd in Lela. Met j was het voor iedereen duidelijk dat ze een Bosniak was, een Slavische moslim. En Sara duidelijk een christelijke naam. Ook niet onbelangrijk, in Banja Luka is de meerderheid Servisch. In Mostar wonen dan weer meer Kroaten en Bosniakken. *)

Je mist iets als je net zoals ik dit verhaal zonder deze kennis leest. Dan is het overigens nog steeds bij vlagen een goed verhaal met een aantal krachtige en prachtige scenes: 3,5 ster.

Opvallend detail: de Nederlandse vertaling is de enige met De haas van Dürer op het omslag. Het schilderij speelt een kleine rol in het verhaal.

*) Ik las in NRC een heel goed essay (“Ik ben van alles maar geen Europeaan”) van Lana Bastašić daarin schrijft ze:

“Toen ik, halverwege de twintig, naar Barcelona verhuisde, zei ik gewoon Joegoslavië als iemand informeerde naar mijn achtergrond. Dat antwoord was niet geboren uit nostalgie, ik had gewoon geen zin om een uiteenzetting van een half uur te moeten geven over de geschiedenis van de Balkan.”