Verfrissend perspectief, chaotische stijl

In haar boek De evolutie van het kind beantwoordt dr. Annemie Ploeger vragen met betrekking tot de verschillende fasen van het kind vanuit evolutionair perspectief. Ze bekijkt vanaf zwangerschap tot puberteit of gedrag in een bepaalde fase een evolutionair voordeel heeft en dus te verklaren is vanuit de evolutie. Denk bijvoorbeeld aan problemen zoals: de pijnlijke bevalling of woede-uitbarstingen van een peuter. Als je weet dat deze zaken evolutionair voordeel hebben, dan verzacht dat wellicht de figuurlijke (en letterlijke, in het geval van de bevalling) pijn. Wat is die evolutionaire psychologie dan eigenlijk? ‘In de evolutionaire psychologie worden de psychologische aspecten van de menselijke geest en menselijk gedrag vanuit het oogpunt van de evolutietheorie verklaard’, zegt een encyclopedie op internet.

Het boek van Ploegers beantwoordt per levensfase een aantal vragen, zoals: ‘Wat weten pasgeboren baby’s?’ en: ‘Hoe werkt het puberende brein’. Het is interessant om die vragen eens te bekijken vanuit evolutionair perspectief. Andere vragen worden vooral beantwoord om antwoorden op andere vragen te verduidelijken.

In het boek valt op dat er nog niet veel onderzoek is gedaan binnen het evolutionaire perspectief op ontwikkelingspsychologie. Dat is ook logisch. Het is namelijk lastig om de jager-verzamelaarstijd te onderzoeken of je een voorstelling te maken van wat er zich toen afspeelde, geeft Annemarie Ploeger ook aan in het voorwoord van dit boek. Misschien dat daarom ook niet altijd duidelijk is of de vragen in dit boek nu écht alleen vanuit evolutionair perspectief beantwoord worden. Zo staat onder andere over de peuterpuberteit: ‘Een derde voordeel is dat kinderen, door zich recalcitrant te gedragen, hun eigen grenzen en die van anderen opzoeken. Het is nooit leuk als iemand je grenzen opzoekt, maar voor het kind is het erg belangrijk om te weten hoe ver zij zelf kan gaan, al of niet tegenover een ander.’ Is dit een evolutionair antwoord of niet? Of is het eigenlijk onmogelijk om ontwikkelingsvragen alléén met een evolutionaire bril op te beantwoorden?

Ploeger refereert in De evolutie van het kind naar verschillende onderzoeken. Ook geeft zij zo nu en dan opvoedingstips. Hierbij verwijst ze naar hoe zij haar eigen kinderen heeft opgevoed. De tips komen niet structureel terug, waardoor deze adviezen wat lukraak tussen de tekst geplaatst lijken te zijn. Hierdoor is het soms onduidelijk waar Ploeger nu heen wil met dit boek. Wil ze een formele of informele stijl? Moet het een boek worden met een vernieuwde blik op ontwikkelingspsychologie? Of juist een zelfhulpboek? Het boek is geordend met vragen. Daarom is het ook mogelijk om het boek als een soort gids te gebruiken. Zoek een vraag die je aanspreekt op in de inhoudsopgave en lees het antwoord. Er valt dan minder op dat het geheel in het boek wat van de hak op de tak gaat.