Ontroerende kneuterigheid tijdens een Wereldoorlog
Wat zou jij doen? Als vrouw van middelbare leeftijd, de eerste spatader al zichtbaar, besluit je in een vlaag van impulsiviteit een jonge Duitse marine soldaat te laten onderduiken in jouw huis. Jullie krijgen een affaire en je hebt je nooit zo bemind gevoeld. Maar je weet dat zodra de oorlog ten einde is, je minnaar je zal verlaten. Het gevoel intens bemind te zijn zal je ontglippen. Zo tussen de vingers door, weggevlogen alsof het er nooit geweest was.
Lena Brücker besluit haar onderduiker en veel jongere minnaar Hermann Bremmer (verder in het boek ‘Bremer’ genoemd, red.) niet te vertellen dat de oorlog voorbij is. Ze maakt heerlijke gerechten voor hem met de minimale ingrediënten die beschikbaar zijn in oorlogstijd. Wat hebben de Tweede Wereldoorlog en een spannende romance te maken met curryworst? Veel, zo blijkt uit deze novelle van Uwe Timm (1940). Een anonieme protagonist gaat op bezoek bij de intussen bejaarde Lena Brücker om te achterhalen of zij daadwerkelijk de ontdekker van de curryworst is.
Uwe Timm heeft zijn sporen in Duitsland al meer dan verdiend. Zijn proza is vaker gerelateerd aan het thema de Tweede Wereldoorlog. Hij had een oudere broer die zich vrijwillig bij de SS aanmeldde en in 1943 overleed. Timm onderzocht de motieven van zijn broer in de roman Mijn broer bijvoorbeeld. De ontdekking van de curryworst verscheen voor het eerst in Duitsland in 1993, is al in meer dan twintig talen vertaald en werd verfilmd in 2008. In augustus 2017 werd de novelle voor een tweede keer herdrukt in Nederland. Timm noemt zijn schrijfstijl zelf: ‘Ästhetik des Alltags’, de esthetiek van alledag. Dat is inderdaad een treffende omschrijving van de stijl en de plot in deze novelle. Dit romantische boek is grappig en ontroerend en dat ten tijde van een Wereldoorlog. Door de korte en goed getroffen zinnen die zijn behouden in de vertaling van Gerrit Bussink (1944), leest het boek razendsnel uit.
De kenmerkende stijl van Timm is ook in deze novelle ruimschoots aanwezig. Ook al is er altijd dreiging op de achtergrond, de gebeurtenissen doen soms denken aan een aflevering van Man bijt hond. Zo is het ontroerend kneuterig hoe Lena Brücker het hart van haar jonge onderduiker (tevergeefs) probeert te winnen door hem lekker eten voor te schotelen. De eenvoudige schrijfstijl zonder opsmuk versterkt die kneuterigheid alleen maar:
“Ze had twee boterhammen voor hem klaargezet, een beetje margarine, maar ze had er net als in een hotel twee klaverblaadjes van gemaakt.”
Timm lijkt te willen zeggen dat er alledaagsheid aanwezig is, in welke situatie dan ook.
En zo zijn er veel voorbeelden te noemen. De tegenstelling tussen de simpele schrijfstijl en de huiselijkheid en kneuterigheid van het plot, terwijl op de achtergrond een oorlog wordt verloren, maakt deze novelle ijzersterk:
“Lena Brücker probeerde in de kantine telefonisch worteltjes te bestellen om in de vitaminebehoefte van de organisatoren van de voedseldistributie te voorzien, terwijl op de radio verslag werd gedaan van de laatste en allerlaatste, en tegelijkertijd steeds beslissender gevechten van de Duitse troepen om uit de omsingeling te geraken, zich te kunnen terugtrekken en hergroeperen.”
De novelle heeft niet meer en niet minder nodig. Met deze herdruk mogen we ons in onze handen knijpen.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Barbara Gerritsen
Gesponsord
Aan het lot kun je niet ontsnappen ... of wel?
Intermezzo is een prachtige roman over broers en geliefden, van dé literaire stem uit Ierland.
Door de late middeleeuwen letterlijk aan te raken blaast Van Loo ons verre verleden meer dan ooit nieuw leven in.
Een ode aan de Hollandse keuken en de smaak van thuis.
Meer dan 200 recepten voor de kerstdagen.
Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Het leukste cadeau voor iedereen: lol verzekerd!
Toine Heijmans neemt zijn lezers mee naar de uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis.
Een roman over iemand die floreert als onderzoeker, maar zich het comfortabelst voelt als ze zelf in de schaduw blijft
In Lijtje deelt Harmen van Straaten ontroerende, grappige en herkenbare verhalen over zijn dementerende moeder.
De schitterende beelden en poëtische teksten vertellen het verhaal van een bijzondere vriendschap, tussen het meisje en de drie dieren.
Een magisch coming-of-age-verhaal over een jongen die zijn eerste weekend zonder zijn ouders doorbrengt. . . en een leeuw die op hem komt passen.
Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Deze nieuwe fase kan er een zijn van vreugde, vervulling en verdieping.
De Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
De auteur van Het meisje in de trein is terug! Ligt de waarheid op het eiland begraven?
Kenia, 1926. De jonge Ivy staat voor grote uitdagingen. Ondertussen is Ranjana, een jonge Indiase vrouw, op de vlucht.
Een nieuwe, inclusieve geschiedenis van het vroegst bewoonde continent van de wereld.
Een prachtig overzicht van de liefdespoëzie, van de vroege middeleeuwen tot nu
Hoe kunnen we ons een weg banen door dit alles?
Drie jaar geleden overleed haar beste vriendin, en sindsdien staat Erins leven stil.
Kenia, 1910. Als de jonge Ivory meereist met haar vader op safari, wordt ze onmiddellijk verliefd op het land en de natuur
