Lees deze roman voor de laatste bladzijden

Een verhaal uit de zonnestad is het romandebuut van John-Alexander Janssen (1984). Janssen is afgestudeerd in geschiedenis, filosofie en rechten en woonde in Harrisonburg, Jeruzalem en Parijs. Het omslag van de roman doet denken dat het verhaal zich afspeelt in de jaren zeventig: een prachtig oranje-geel bruin omslag met retro lettertype. Niets is echter minder waar, want dit verhaal gaat vooraf aan de Syrische burgeroorlog.  

Hoe moet het zijn om te studeren, verliefd te zijn en tegelijkertijd in de voorafschaduwing van een burgeroorlog te leven? Hamza maakt het mee. Op de open dag van de universiteit in Damascus ziet hij de vrouw van zijn dromen: Zania. Hamza volgt haar en komt uit bij een fascinerend proefcollege filosofie, gegeven door professor Sinna al-Iskandi, die de vader van Zania blijkt te zijn. Bevangen door de liefde besluit Hamza het vak filosofie te volgen naast zijn studie bouwkunde. Hamza blijkt een uitmuntende filosofiestudent te zijn en wordt uitgenodigd voor een exclusieve studieclub bij de professor thuis. Zo is hij nog dichter bij Zania. Op de achtergrond sluimeren de eerste tekenen van een burgeroorlog.  

Een sticker op de voorkant van Een verhaal uit de zonnestad vermeldt dat Janssen werelden bij elkaar brengt. Door het eenvoudige taalgebruik en het universele thema ‘de liefde’ is de roman inderdaad toegankelijk voor een breed publiek. Janssen doet een aantal mooie vondsten, zoals Hamza’s verlangen naar ‘de lente’ waarmee Janssen lijkt te verwijzen naar de Arabische lente. Toch lijken deze elementen, net zoals de filosofielessen, wat lukraak bij elkaar geplaatst. Bij elkaar opgeteld vormen ze een overdaad en gaan ten koste van de diepgang van de roman, waardoor je je als lezer niet zo betrokken voelt bij de personages. De karakters in de roman komen vlak over. Zo raakt Hamza’s vader na een operatie in coma, maar Hamza zit daar totaal niet mee. Dat komt ongeloofwaardig over. Die keer dat Hamza’s gevoel hierover wel genoemd wordt lijkt dit voornamelijk een verontschuldiging te zijn voor het ontbreken van zijn betrokkenheid:    

‘Veel mensen vonden het knap dat ik er zo rustig onder bleef. Het verbaasde hen. Ook Bassam en Fayal zeiden iets dergelijks. Misschien voelden ze instinctief aan dat ik werd afgeleid, dat mijn gemoedstoestand stabieler was dan hij onder de omstandigheden had mogen zijn.'    

De operatie en de schuldige spelen uiteindelijk wel een kleine rol in de roman. Janssen lijkt de comateuze vader dan ook vooral in te zetten om dit later in de roman te kunnen gebruiken, maar dit heeft geen meerwaarde voor het verhaal omdat het idee niet zo goed is uitgewerkt.  

Ook de spanning die de voorbode van de burgeroorlog met zich meebrengt wordt niet voldoende opgebouwd. Alleen een onterechte aanhouding in het begin van het verhaal doet beseffen dat deze roman zich voorafgaand aan een burgeroorlog afspeelt. Verder zou de roman zich, losstaand van omgangsvormen en namen, ook in Amsterdam afgespeeld kunnen hebben. Het verhaal centreert zich vooral rondom Hamza en zijn verliefdheid en kabbelt zo voort.  

De wending aan het einde van de roman komt vervolgens als een onverwachte klap in het gezicht. Je blijft als lezer ontzet achter. Dat Janssen geen van de thema’s echt aanraakt blijkt uiteindelijk toch effect te hebben. Heiligt het doel hier dan de middelen? Die vraag mag jij beantwoorden nadat je deze roman hebt gelezen.