Om elkaar heen draaien
Madonna met bontjas, geschreven door Sabahattin Ali (1907 – 1948) en voor het eerst uitgegeven in 1943, beschrijft een subtiele liefdesgeschiedenis in raamvertelling met een filosofisch tintje.
Een ontwapenende ik-figuur opent het verhaal:
“Van alle mensen die ik tot nu toe in mijn leven ben tegengekomen, heeft hij de meeste indruk op mij gemaakt.”
Wie zou die persoon zijn, die zoveel indruk heeft gemaakt? De verteller loopt met de ziel onder de arm over de straten van Ankara. Ontslagen met als reden: ‘bezuiniging’. Bij zijn nieuwe baantje ontmoet hij Raif, een teruggetrokken man, die schijnbaar flink over zich heen laat lopen. De verteller raakt gefascineerd door Raif en is vastbesloten om contact te maken met de weinig spraakzame man. Dit lukt maar met mate. Dan wordt Raif ziek. Op zijn sterfbed geeft hij een schrift.
Het schrift verhaalt over een liefdesgeschiedenis. De jonge Raif wordt door zijn vader vanuit Istanboel naar Berlijn gestuurd om zich verder te ontwikkelen in de zeepindustrie. Raif is geïnteresseerd in het verkennen van de stad. Tijdens een bezoek aan een tentoonstelling in eigentijdse kunst ziet hij een portret, getiteld: ‘Madonna met bontjas’. Zo’n bijzondere uitdrukking heeft Raif nog nooit gezien. Hij wordt smoorverliefd. Dag in dag uit zit hij in de galerie, voor het schilderij. Dan zit er opeens een vrouw naast Raif die sprekend op het schilderij lijkt: ‘Maria’. Het schilderij blijkt een zelfportret te zijn. Een romance begint.
Madonna met bontjas is de bekendste roman van Sabahattin Ali. Ali schreef ook korte verhalen en was dichter en journalist. Zo schreef hij maatschappijkritische teksten, waaronder een satirisch gedicht over Atatürk. Ali vluchtte uit Turkije in 1948. Tijdens zijn vlucht werd hij aan de Bulgaarse grens vermoord.
Een boek uit 1943? Zijn de onderwerpen dan niet veel te ouderwets? Helemaal niet. Van de werkloze verteller naar Raif die in Berlijn in een hostel-achtige omgeving overnacht, tot de tijdloze worsteling tussen afstand en nabijheid; het verhaal zou zich prima in 2017 kunnen afspelen.
De roman komt na de geweldige start even tot stilstand en gaat dan weer in volle vaart vooruit. Af en toe nemen de donkerte en de traagheid iets te veel de overhand. Dat komt vooral doordat het thema ‘afstand en nabijheid’ op beschouwende wijze wordt verkend.
Afstand en nabijheid. Een niet heel origineel thema, maar wel een universeel thema. Het is zichtbaar tussen de verteller en Raif en vooral in de liefdesdans tussen Maria en Raif. Ali beschrijft de soms langdurig aanvoelende dans van de liefde tussen Maria en Raif met veel fijngevoeligheid. Het is bijzonder hoe hij uitdrukking geeft aan het spel, dat in de dialogen tussen Maria en Raif tot een hoogtepunt komt. Vooral Maria beheerst het spel van aantrekken en afstoten goed:
“Ik vond dat ik dit ook moest uitproberen. Misschien was dit wat ontbrak. Maar nee…Ik voel de leegte nog steeds. Hij is zelfs nog groter geworden… Niets aan te doen… Jou treft geen blaam… Ik ben niet verliefd op je. Hoewel ik weet dat ik verliefd hoor te zijn.”
Op het moment dat zij elkaar dan eindelijk zo dicht mogelijk naderen, gebeurt er iets waardoor de geliefden opeens letterlijk en figuurlijk mijlenver uit elkaar gerukt worden. Hoe gaat en moet Raif vervolgens verder?
Madonna met bontjas is een filosofische roman en Ali weet het thema afstand en nabijheid zeer goed te vangen. Het filosofische aspect is tevens af en toe een zwakte, wanneer de roman wat langdradig en zwaar wordt.
De ik-verteller zegt, nadat hij het schrift uitheeft:
“Die nacht liet hij zijn leven achter zich en maakte zijn opwachting in dat van mij. En daar zou hij blijven, werkelijk levend, meer dan wie dan ook die ik ooit gekend had.”
Misschien blijven Raif en Sabhattin Ali ook wel leven in ons, iedere keer dat deze roman gelezen wordt. Als dat geen nabijheid is
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Barbara Gerritsen
Gesponsord
Een diepgravend onderzoek naar de meest mysterieuze politieke moord van de 20e eeuw, die op de Amerikaanse president John F. Kennedy.
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
