Om elkaar heen draaien
Madonna met bontjas, geschreven door Sabahattin Ali (1907 – 1948) en voor het eerst uitgegeven in 1943, beschrijft een subtiele liefdesgeschiedenis in raamvertelling met een filosofisch tintje.
Een ontwapenende ik-figuur opent het verhaal:
“Van alle mensen die ik tot nu toe in mijn leven ben tegengekomen, heeft hij de meeste indruk op mij gemaakt.”
Wie zou die persoon zijn, die zoveel indruk heeft gemaakt? De verteller loopt met de ziel onder de arm over de straten van Ankara. Ontslagen met als reden: ‘bezuiniging’. Bij zijn nieuwe baantje ontmoet hij Raif, een teruggetrokken man, die schijnbaar flink over zich heen laat lopen. De verteller raakt gefascineerd door Raif en is vastbesloten om contact te maken met de weinig spraakzame man. Dit lukt maar met mate. Dan wordt Raif ziek. Op zijn sterfbed geeft hij een schrift.
Het schrift verhaalt over een liefdesgeschiedenis. De jonge Raif wordt door zijn vader vanuit Istanboel naar Berlijn gestuurd om zich verder te ontwikkelen in de zeepindustrie. Raif is geïnteresseerd in het verkennen van de stad. Tijdens een bezoek aan een tentoonstelling in eigentijdse kunst ziet hij een portret, getiteld: ‘Madonna met bontjas’. Zo’n bijzondere uitdrukking heeft Raif nog nooit gezien. Hij wordt smoorverliefd. Dag in dag uit zit hij in de galerie, voor het schilderij. Dan zit er opeens een vrouw naast Raif die sprekend op het schilderij lijkt: ‘Maria’. Het schilderij blijkt een zelfportret te zijn. Een romance begint.
Madonna met bontjas is de bekendste roman van Sabahattin Ali. Ali schreef ook korte verhalen en was dichter en journalist. Zo schreef hij maatschappijkritische teksten, waaronder een satirisch gedicht over Atatürk. Ali vluchtte uit Turkije in 1948. Tijdens zijn vlucht werd hij aan de Bulgaarse grens vermoord.
Een boek uit 1943? Zijn de onderwerpen dan niet veel te ouderwets? Helemaal niet. Van de werkloze verteller naar Raif die in Berlijn in een hostel-achtige omgeving overnacht, tot de tijdloze worsteling tussen afstand en nabijheid; het verhaal zou zich prima in 2017 kunnen afspelen.
De roman komt na de geweldige start even tot stilstand en gaat dan weer in volle vaart vooruit. Af en toe nemen de donkerte en de traagheid iets te veel de overhand. Dat komt vooral doordat het thema ‘afstand en nabijheid’ op beschouwende wijze wordt verkend.
Afstand en nabijheid. Een niet heel origineel thema, maar wel een universeel thema. Het is zichtbaar tussen de verteller en Raif en vooral in de liefdesdans tussen Maria en Raif. Ali beschrijft de soms langdurig aanvoelende dans van de liefde tussen Maria en Raif met veel fijngevoeligheid. Het is bijzonder hoe hij uitdrukking geeft aan het spel, dat in de dialogen tussen Maria en Raif tot een hoogtepunt komt. Vooral Maria beheerst het spel van aantrekken en afstoten goed:
“Ik vond dat ik dit ook moest uitproberen. Misschien was dit wat ontbrak. Maar nee…Ik voel de leegte nog steeds. Hij is zelfs nog groter geworden… Niets aan te doen… Jou treft geen blaam… Ik ben niet verliefd op je. Hoewel ik weet dat ik verliefd hoor te zijn.”
Op het moment dat zij elkaar dan eindelijk zo dicht mogelijk naderen, gebeurt er iets waardoor de geliefden opeens letterlijk en figuurlijk mijlenver uit elkaar gerukt worden. Hoe gaat en moet Raif vervolgens verder?
Madonna met bontjas is een filosofische roman en Ali weet het thema afstand en nabijheid zeer goed te vangen. Het filosofische aspect is tevens af en toe een zwakte, wanneer de roman wat langdradig en zwaar wordt.
De ik-verteller zegt, nadat hij het schrift uitheeft:
“Die nacht liet hij zijn leven achter zich en maakte zijn opwachting in dat van mij. En daar zou hij blijven, werkelijk levend, meer dan wie dan ook die ik ooit gekend had.”
Misschien blijven Raif en Sabhattin Ali ook wel leven in ons, iedere keer dat deze roman gelezen wordt. Als dat geen nabijheid is
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Barbara Gerritsen
Gesponsord
Aan het lot kun je niet ontsnappen ... of wel?
Intermezzo is een prachtige roman over broers en geliefden, van dé literaire stem uit Ierland.
Door de late middeleeuwen letterlijk aan te raken blaast Van Loo ons verre verleden meer dan ooit nieuw leven in.
Een ode aan de Hollandse keuken en de smaak van thuis.
Meer dan 200 recepten voor de kerstdagen.
Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Het leukste cadeau voor iedereen: lol verzekerd!
Toine Heijmans neemt zijn lezers mee naar de uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis.
Een roman over iemand die floreert als onderzoeker, maar zich het comfortabelst voelt als ze zelf in de schaduw blijft
In Lijtje deelt Harmen van Straaten ontroerende, grappige en herkenbare verhalen over zijn dementerende moeder.
De schitterende beelden en poëtische teksten vertellen het verhaal van een bijzondere vriendschap, tussen het meisje en de drie dieren.
Een magisch coming-of-age-verhaal over een jongen die zijn eerste weekend zonder zijn ouders doorbrengt. . . en een leeuw die op hem komt passen.
Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Deze nieuwe fase kan er een zijn van vreugde, vervulling en verdieping.
De Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
De auteur van Het meisje in de trein is terug! Ligt de waarheid op het eiland begraven?
Kenia, 1926. De jonge Ivy staat voor grote uitdagingen. Ondertussen is Ranjana, een jonge Indiase vrouw, op de vlucht.
Een nieuwe, inclusieve geschiedenis van het vroegst bewoonde continent van de wereld.
Een prachtig overzicht van de liefdespoëzie, van de vroege middeleeuwen tot nu
Hoe kunnen we ons een weg banen door dit alles?
Drie jaar geleden overleed haar beste vriendin, en sindsdien staat Erins leven stil.
Kenia, 1910. Als de jonge Ivory meereist met haar vader op safari, wordt ze onmiddellijk verliefd op het land en de natuur
