Dicht op de huid in een verstikkende biotoop

In zijn debuut ‘Stenen eten’ weet Koen Caris heel knap twee worstelingen van de hoofdpersoon te vervlechten. Ben is een ietwat wijze, aandoenlijke zeventienjarige verteller die uit alle macht probeert buiten de ontwikkelingen te blijven die hij beschrijft. Tevergeefs, want door de golf van zelfmoorden die zijn dorp plotseling overspoelt, wordt hij gedwongen zijn herinneringen aan de zelfmoord van zijn zus onder ogen te zien, en parallel daaraan zijn eigen anders-zijn te accepteren.
Het dorp, en nog specifieker, de kleine middelbare school waar alle kinderen in het dorp naartoe gaan, is een verstikkende biotoop waarin alles onder een vergrootglas ligt en Caris weet dat dicht op de huid te beschrijven, en tegelijk vaart en humor in het verhaal te brengen.
Toch merkte ik dat er iets wringt en het duurde even voor ik begreep dat die verstikkende biotoop van de kleine-school-in-een-klein-dorp mij niet overtuigde.
Een boek bestaat bij de gratie van de fictionele droom en Caris schrijft mooi genoeg om die droom lang in stand te houden. Ik wil het zo graag geloven: dat kleine dorp dat helemaal afgesneden is van de rest van het land, waar je maar op één moment uit weg kunt – na het eindexamen – en waar je, als dat is gelukt, schijnbaar nooit naar terugkeert. Een piepklein dorp dat zo zelfvoorzienend is dat het zelfs een politiebureau heeft, en een eigen middelbare school.
Die school is nodig voor het verhaal, maar juist de school trok mij steeds een beetje uit de fictionele droom. Een school waar iedereen zes klassen doorloopt (heeft het hele dorp dan VWO-niveau?), een school met slechts tien leerlingen in de eindexamenklas (en dus hooguit zestig tot zeventig leerlingen in totaal), en toch genoeg leerlingen om een toneelvoorstelling mét publiek te organiseren, een school waar in alle vakken lesgegeven wordt en waar zelfs nog een conciërge werkt - misschien kan het, misschien bestaat het, ergens, ooit, maar mij lukte het maar moeilijk om dat te geloven.
Ik moest denken aan het dorp waar ik als tiener woonde. Dat was een stuk groter dan het dorp van Ben, maar de enige middelbare school die er was, ging niet hoger dan MAVO. Bovendien trok die school leerlingen uit de wijde regio. Ik ben er niet achter gekomen of er scholen – of dorpen – bestaan die zo geïsoleerd zijn als die in Stenen eten. Google bracht mij alleen naar Schiermonnikoog dat een middelbare school heeft met slechts enkele tientallen leerlingen, die maximaal vier jaar ‘op hun eigen niveau leskrijgen’. Dat Waddeneiland kon Caris natuurlijk niet gebruiken voor zijn verhaal: het is weliswaar is bij uitstek geïsoleerd, maar mist de noodzakelijke spoorlijn en is bovendien moeilijk te fictionaliseren – we hebben immers maar één eiland dat zo klein is als Schiemonnikoog.
Omdat het gegoogle mij niet verder bracht, besloot ik Caris het voordeel van de twijfel te geven. Dat ik moeite heb om te geloven in een dorp dat van de buitenwereld afgesloten is, betekent immers nog niet dat het niet bestaat. Of kan bestaan, als je het maar wilt geloven. Ik heb mijn twijfels opzijgezet en Ben zijn verhaal laten vertellen tot het einde. Het verhaal is dat meer dan waard.