Ten tijde van oorlog is niets wat het lijkt

Terwijl de Tweede Wereldoorlog als een donkere wolk boven Amsterdam hangt, is Hanneke hard op zoek naar kleine lichtpuntjes. Die vindt ze in datgene waar ze goed in is: vraag en aanbod bij elkaar brengen op de zwarte markt. Ze weet niet wat ze aan moet met het alsmaar groter wordende gevaar in de straten van Amsterdam, maar sokken zonder gaten en pakjes sigaretten vindt ze binnen no-time en verkoopt ze net zo snel. Ze is er goed in, maar dan krijgt ze een opdracht die niet zo makkelijk zal zijn als het scoren van een pakje rundvlees. Een Joods meisje opsporen dat vermist is, brengt nogal wat moeilijkheden met zich mee.  

Tijdens een trip naar Amsterdam raakte auteur Monica Hesse geïnteresseerd in de Tweede Wereldoorlog en alles wat daarmee te maken heeft. Het onderwerp liet haar niet meer los, en ze besloot er een jeugdboek over te schrijven: Ik zal je vinden.  

“In een oorlog is niets wat het lijkt.” Deze zin, die ergens aan het eind van het boek uitgesproken wordt door personage Hanneke, slaat de spijker op zijn kop. Het is 1943 en in Amsterdam is niets wat het lijkt. Mysterie volgt op mysterie, het een nog verbazingwekkender dan het ander. Het zorgt ervoor dat de lezer het boek niet meer weg kan leggen. Vanaf de eerste bladzijde ben je gedwongen om je over te geven, net als duizenden mensen in tijden van een verschrikkelijke oorlog. Je bent pas bevrijd als het verhaal uit is, en je wordt nooit meer hetzelfde. Dat staat voorop.  

Maar het boek is niet alleen indrukwekkend vanwege deze mysterieuze spanning. Ook de realistische manier van schrijven laat een onvergetelijke indruk achter. Iedereen met een beetje algemene kennis weet hoe verschrikkelijk deze oorlog moet zijn geweest. Monica Hesse weet die dagelijkse verschrikkingen zo goed op papier te zetten, dat het lijkt alsof het vandaag de dag 1943 is en de Duitsers de straten in Amsterdam tiranniseren. Heftig is een understatement.  

Toch draait niet alles om de oorlog. Want naast de onmogelijke zoektocht van Hanneke naar het Joodse meisje, komt ook niet geheel onverwachts het thema liefde om de hoek kijken. Dit keer echter geen zoetsappige eind-goed-al-goed liefde, maar een pure vorm van houden van. Zo puur dat hij bijna rauw is. Zo verwerkt Hanneke het verdriet dat ze overhoudt aan het verlies van haar vriendje en probeert Ollie zijn liefde voor zijn vriend te verbergen.  

De liefde die Ollie voor een andere jongen voelt, maakt het boek nog unieker dan dat hij al is. De schrijfster brengt niet alleen in beeld hoe het voor Joden was tijdens de oorlog, maar laat ook doorschemeren dat het voor andere minderheden ook gevaarlijk kon zijn. Voor homo’s was het leven net zo onveilig. Als je uit handen van de Duitsers wilde blijven, mocht je niet voor je gevoelens uitkomen. “Ik doe elke dag alsof, voor iedereen. Ik ben ook een onderduiker. De wereld is mijn onderduikadres,” aldus Ollie. Indrukwekkend, meer dan heftig en onvergetelijk. Een maar is er niet. Iedereen moet dit prachtig geschreven verhaal kennen en koesteren.