Lezersrecensie
Het verleden hervinden
‘Swanns kant op’ uit 1913 bevat 454 pagina’s, is opgebouwd uit drie verschillende delen en is de ouverture van de romancyclus ‘Op zoek naar de verloren tijd’ van de Franse auteur Marcel Proust (1871-1922), de gehele cyclus bevat ruim 3.000 pagina’s en geldt als een der allergrootste literaire werken uit de wereldliteratuur.
De verteller met de naam Marcel, verhaalt in lange vloeiende complexe zinnen, die voorzien zijn van vindingrijke metaforen, zijn hele leven vol met gedetailleerde herinneringen en verlangen naar de diepte van het bestaan. Deze stijl vergt van de lezer veel aandacht en uiterste concentratie. Door het geheugen te verkennen, is Proust in staat om al zijn zintuiglijke waarnemingen, alle externe prikkels die gedurende een leven worden ervaren te verpakken en ze een lading mee te geven welke de werkelijkheid overstijgt.
Kleine Marcel houdt van zijn moeder en in feite is zijn bedtijd het favoriete moment van de dag, want dan komt zijn mama hem welterusten kussen en verjaagd tijdelijk zijn nachtelijke angsten.
In de befaamde madeleine-scène, eet de verteller een cakeje dat in de bloesemthee is gedoopt en via een onbewuste herinnering komt een stuk ‘verloren tijd’ aan het dorpje Combray waar hij in zijn jeugd veel tijd doorbracht bij zijn tante Léonie weer tevoorschijn, dit is letterlijk een sensationele scène.
Zowel Marcel als Swann worden verliefd maar in hun hoofd is de obsessie van het verlangen zo sterk dat zij een eigen invulling aan deze liefdesrelatie geven, ze herscheppen zo de geliefden naar hun eigen verbeelding en gaan hierbij zo ver dat ze deze geliefden in de echte wereld niet meer herkennen. Wanneer iemand verliefd wordt op zijn ideaal en er vervolgens achter komt dat het object van zijn passie heel anders is dan dit ideaal, is men gedoemd om te lijden.
De verteller Marcel vindt troost in de literatuur en zijn grootste hoop is om een gerespecteerd schrijver te worden, omdat het de kracht geeft om de ware essentie van alles vast te leggen en te vereeuwigen. Proust is als auteur een perfectionist, die prachtige passages heeft uitwerkt met een grote exactheid aan details. Zijn intense romantische zelfbewustzijn, de drang om zichzelf te begrijpen door middel van gevoelens, leidt tot iets onverwachts, de erkenning dat het onbewuste niet te onderscheiden is van de werkelijkheid.
Deze roman bevat geen of nauwelijks acties en of spanning, maar het is de begaafde wonderlijke vertelkunst van Proust die je innerlijke verbeeldingskracht maximaal stimuleert. De personages, mensen uit zijn leven, worden zo levensecht geportretteerd dat het soms lijkt alsof je zelf aanwezig bent.
Het is wel even wennen om de proza van Proust uit te lezen, maar als je lang genoeg doorzet wordt het geleidelijk aan wat gemakkelijker en het resultaat is een adembenemende ervaring.
“Hij keek met een blik die het lichaam waar het naar kijkt zou willen aanraken.”
De verteller met de naam Marcel, verhaalt in lange vloeiende complexe zinnen, die voorzien zijn van vindingrijke metaforen, zijn hele leven vol met gedetailleerde herinneringen en verlangen naar de diepte van het bestaan. Deze stijl vergt van de lezer veel aandacht en uiterste concentratie. Door het geheugen te verkennen, is Proust in staat om al zijn zintuiglijke waarnemingen, alle externe prikkels die gedurende een leven worden ervaren te verpakken en ze een lading mee te geven welke de werkelijkheid overstijgt.
Kleine Marcel houdt van zijn moeder en in feite is zijn bedtijd het favoriete moment van de dag, want dan komt zijn mama hem welterusten kussen en verjaagd tijdelijk zijn nachtelijke angsten.
In de befaamde madeleine-scène, eet de verteller een cakeje dat in de bloesemthee is gedoopt en via een onbewuste herinnering komt een stuk ‘verloren tijd’ aan het dorpje Combray waar hij in zijn jeugd veel tijd doorbracht bij zijn tante Léonie weer tevoorschijn, dit is letterlijk een sensationele scène.
Zowel Marcel als Swann worden verliefd maar in hun hoofd is de obsessie van het verlangen zo sterk dat zij een eigen invulling aan deze liefdesrelatie geven, ze herscheppen zo de geliefden naar hun eigen verbeelding en gaan hierbij zo ver dat ze deze geliefden in de echte wereld niet meer herkennen. Wanneer iemand verliefd wordt op zijn ideaal en er vervolgens achter komt dat het object van zijn passie heel anders is dan dit ideaal, is men gedoemd om te lijden.
De verteller Marcel vindt troost in de literatuur en zijn grootste hoop is om een gerespecteerd schrijver te worden, omdat het de kracht geeft om de ware essentie van alles vast te leggen en te vereeuwigen. Proust is als auteur een perfectionist, die prachtige passages heeft uitwerkt met een grote exactheid aan details. Zijn intense romantische zelfbewustzijn, de drang om zichzelf te begrijpen door middel van gevoelens, leidt tot iets onverwachts, de erkenning dat het onbewuste niet te onderscheiden is van de werkelijkheid.
Deze roman bevat geen of nauwelijks acties en of spanning, maar het is de begaafde wonderlijke vertelkunst van Proust die je innerlijke verbeeldingskracht maximaal stimuleert. De personages, mensen uit zijn leven, worden zo levensecht geportretteerd dat het soms lijkt alsof je zelf aanwezig bent.
Het is wel even wennen om de proza van Proust uit te lezen, maar als je lang genoeg doorzet wordt het geleidelijk aan wat gemakkelijker en het resultaat is een adembenemende ervaring.
“Hij keek met een blik die het lichaam waar het naar kijkt zou willen aanraken.”
2
Reageer op deze recensie