Uitzonderlijke mensen zijn niet gebonden aan een morele wet

Misdaad en straf, is de eerste grote complexe roman van Russische auteur Fjodor Dostojevski (1821-1881) uit 1866 bevat zo’n 634 pagina’s.

In 1849 tijdens een inval bij een bijeenkomst van de socialistische groep rond Petrasjevki, worden 21 bezoekers, waaronder Dostojevski gearresteerd en ter dood veroordeeld. Op weg naar het schavot om te worden geëxecuteerd door een vuurpeloton, krijgt Dostojevski op het ultieme moment gratie van de Tsaar, het vonnis wordt in dwangarbeid gewijzigd. Hij verblijft vier jaar in de vreselijke gevangenishel in Siberië. Tijdens zijn periode als dwangarbeider bedacht hij deze roman. De auteur creëert buitengewone sterke psychologische portretten van personages met uiteenlopende extreme gemoedstoestanden. ‎Dostojevski gebruikt verschillende spraakmanieren en zinnen van verschillende lengte voor verschillende personages.

Het verhaal concentreert zich op de morele dilemma's van de nobele arme voormalig rechtenstudent Raskolnikov uit Sint-Petersburg die een huiveringwekkend plan uitbroedt om Aljona een oude woekeraarster die geld oppot en genadeloos is voor haar klanten, op gruwelijke wijze met een bijl te vermoorden en van haar geld te beroven, als plotseling haar bijna zwakzinnige halfzuster de woning binnenkomt dood hij haar ook. Hoewel Raskolnikov vindt dat bepaalde uitzonderlijke mensen (übermensch/superieure mens) niet gebonden zijn aan de gewone morele wet, maar het recht hebben om over die grens te stappen, ervaart tot zijn eigen ontzetting dat hij allerlei grenzen is overgegaan en krijgt na de moord gepleegd te hebben toch de gevoelens van schuld, de moordenaar en de hoer beide zijn een grens overgegaan en zijn te gronde gericht. Raskolnikov stort zijn hart uit bij prostituee Sonja en bekent de dubbele moord. Sonja wil zijn ziel redden en is een belangrijke bron van morele kracht en rehabilitatie voor Raskolnikov. Uiteindelijk bekent hij de misdaad en wordt naar een strafkamp in Siberië gedeporteerd.

Het belangrijkste personage: Raskolnikov een 23-jarige intelligente man, met een opvliegend karakter, die worstelt met de kwellingen van zijn eigen geweten. In de overtuiging dat de samenleving er beter van wordt, pleegt Raskolnikov een moord op de woekeraarster, in zijn ogen een nutteloos prulschepsel.

Andere belangrijke personages: Sonja‎‎ een jonge prostituee, zij wordt de eerste persoon aan wie Raskolnikov zijn misdaad opbiecht. Svidrigailov een rijke losbol, die de biecht van Raskolnikov aan Sonja afluistert . Razoemichin een voormalig studiegenoot en zijn trouwste vriend. Doenja zijn mooie wilskrachtige zus die gouvernante is bij Svidrigailov. Loezhin. ‎Pjotr Porfiri het hoofd van de onderzoeksafdeling die verantwoordelijk is voor het oplossen van de dubbele moord.

Er zijn een aantal ongelooflijke spectaculaire scènes: Zoals de spannende vlucht van de plaats van de misdaad. De ondervraging van Raskolnikov door de geslepen rechercheur Porfiri speelt deze een briljant spelletje ‘kat en muis’ met hem en met de lezer. De donker komische ramp van het begrafenisfeest. De emotioneel geladen en grimmige ontmoeting tussen de kwetsbare Doenja en de adembenemende verschrikkelijke Svidrigajlov.

De roman‎‎ gaat over de psychologie van het kwaad het is een absoluut meesterwerk van de wereldliteratuur, het vangt de mens wanneer deze op zijn gruwelijkst en kwetsbaarst is, onze diepste en donkerste impulsen. Misdaad en straf wordt beschouwd als een perfect geconstrueerde misdaadroman. De frisse vertaling van Hans Boland leest soepel als een hedendaagse roman. '‎‎Ik heb niet voor u gebogen, ik heb gebogen voor al het lijden van de mensheid.‎‎' ‎

“Ik maak er een eind aan, omdat ik dat wil.”