Iets teveel overgewicht en daardoor wat traag

De laatste adem, luidt de titel van Denise Mina’s nieuwste roman en daarachter gaat geen greintje symboliek schuil. Want er zijn nogal wat personages die voor het verhaal zijn ontknoping bereikt heeft, inderdaad de laatste adem uitblazen. Dat mag je best een platte keus noemen. Het verhaal zelf is dat echter niet. Mina heeft opnieuw veel werk van haar thematiek gemaakt en snijdt ook deze keer meerdere maatschappelijk relevante onderwerpen aan; zoals het een echte crimewriter betaamt. Maar De laatste adem is toch eerst en vooral een thriller.
Het boek opent met de kille moord op journalist Terry Anderson. Als het verhaal begint, ligt hij naakt in de kofferbak van een auto. Dat iemand snode plannen met hem heeft, beseft hij maar al te goed; hij heeft alleen geen flauw idee wie en waarom. Samen met zijn collega Kevin Hatcher had hij in het casino het voorschot verbrast voor het fotoboek dat ze samen zouden maken en toen hij uiteindelijk half dronken op de stoep bij zijn voordeur stond, was hij door een onbekende man gekidnapt. Wat hem tot doelwit heeft gemaakt, zal Terry ook nooit weten, want aan het eind van de rit maakt de overvaller met een welgemikt schot een eind aan zijn leven. Dat belooft wat.
In het tweede hoofdstuk wordt een nieuwe verhaallijn geïntroduceerd: de vrijlating van Callum Ogilvy. Negen jaar geleden heeft hij een peuter vermoord. Zo maar; of beter: omdat een paar volwassen mannen daarop aandrongen. Dankzij het speurwerk van hoofdrolspeelster Paddy Meehan, waren deze mannen opgepakt en veroordeeld en nu wacht ze op Ogilvy’s vrijlating om hem als eerste journalist te interviewen. Uitgebreid en vooral op een eerlijke manier. Misschien dat hierdoor de minder serieuze pers ontmoedigd en op afstand gehouden kan worden. Maar de dood van Paddy’s ex vriendje Terry Anderson, wiens lichaam ze moet identificeren, gooit roet in het eten.
De aard van zijn verwondingen lijkt erop te duiden dat Terry het slachtoffer geworden is van een vergeldingsdaad van de IRA. Als dat waar is, zouden de Troubles, de strijd tussen protestanten en katholieken in Noord-Ierland, naar Schotland zijn verplaatst. Dat belooft pas echt wat.
Maar dan raakt het verhaal in een onverklaarbare dip. Terwijl je verwacht dat de belofte van spanning meteen wordt ingelost, kabbelt het verhaal voort langs de gewetensnood van Paddy’s zus Mary Ann, die non is maar sinds enige tijd smoorverliefd op een man en gehakketak op de redactie van de Daily News, de krant waarvoor Paddy haar succesvolle columns schrijft. We zien haar op overtuigende wijze de rol van overbezorgde moeder spelen (overigens, naar zal blijken niet helemaal onterecht). Zelfs de vrijlating van Callum is niet in staat het bloed van de oprechte crimeliefhebber sneller te laten stromen. Pas aan het eind van hoofdstuk twaalf – het verhaal is dan al halverwege – is er eindelijk sprake van echte versnelling. En dat vind ik rijkelijk laat. Wie voldoende geduld heeft om hierop te wachten, wordt echter rijkelijk beloond. Want in de tweede helft van het verhaal laat Denise Mina zien dat zij niet voor niets tot de meest getalenteerde schrijvers van haar generatie wordt gerekend. Plotseling blijkt een foto heel belangrijk. Hierop is het Ira-kopstuk Martin McBree te zien, samen met een tweede man die onherkenbaar is, en een aantrekkelijke zwarte vrouw. Iemand wil die foto erg graag hebben en is bereid hiervoor opnieuw te moorden. Het eerste slachtoffer is Kevin Hatcher, de tweede op de dodenlijst is Paddy’s zoon Pete. Paddy’s moederlijke bezorgdheid kan vanaf dat moment moeilijk nog als overdreven worden afgedaan.
Langzaam maar zeker wordt haar duidelijk waarom McBree die foto tot iedere prijs in zijn bezit wil hebben en waarom hij niet zal rusten totdat ook zij, de enige die van de hoed en de rand weet én nog in leven is, voorgoed zwijgt. Daarom besluit Paddy het heft maar in eigen handen te nemen. Face the fear. De ontknoping is er een die op een bepaalde manier best verrassend genoemd kan worden.
Uiteindelijk rest echter een onbevredigd gevoel. De laatste adem is zeker een aardig boek, maar ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat Denise Mina teveel gewild heeft. De thematiek is té overvloedig. En passant passeert nogal wat de revue: de bekrompen roomse moraal die weigert in nonnen mensen van vlees en bloed te zien; de armoedige omstandigheden waaronder pathologen-anatoom als gevolg van bezuinigingsmaatregelen moeten werken; de kleinzieligheid op de redacties van grote kranten, de neiging van de politie haar eigen realiteit te creëren en vooral Paddy’s moederschap, een echt Libelle-thema. Dat maakt het verhaal trager dan me lief is. Daarom houdt mijn waardering op bij drie sterren. Hopelijk een volgende keer meer.