Gewoon een rechttoe rechtaan misdaadroman
Het is maart 1943. In Europa woedt een oorlog waaraan maar geen einde lijkt te komen. Steeds verder rukken de Duitse troepen op, gedreven door Adolf Hitlers megalomane wens van een Groot-Duits Rijk. Niemand lijkt in staat hun opmars te stuiten. Maar na de Slag om Stalingrad wordt alles anders: na ruim vijf maanden van verbitterde strijd is Hitlers zesde leger vernietigd, en heeft de Tweede Wereldoorlog een keerpunt bereikt. En dat maakt het leven in Berlijn een stuk ingewikkelder. Tot dan toe had niemand zich druk gemaakt over hoe in de rest van de wereld over Duitse oorlogsmisdaden werd gedacht, maar dat wordt nu toch wel een thema. Ontkennen lukt niet, maar relativeren misschien nog wel. De Russen laten zich immers ook niet onbetuigd en moorden minstens zo erg. Onweerlegbaar bewijs van Russische gruweldaden zal mogelijk de eenheid onder de geallieerden ondermijnen en daar zouden de Duitsers uiteindelijk weer hun voordeel mee kunnen doen. Daarom stuurt Joseph Goebbels, de beruchte minister van Propaganda, een ervaren speurder naar Smolensk om onderzoek te doen naar wat een massagraf van Poolse officieren lijkt te zijn; het werk van het Rode Leger. Voor die opdracht acht hij Bernie Gunther de juiste man.
Bernie Gunther is de vaste speurder in het werk van de Britse schrijver Philip Kerr. Hij lijkt een beetje op Laura Wilsons DI Ted Stratton, die ook in het onoverzichtelijke leven van een land in oorlog – in zijn geval het zwaar gebombardeerde London – als rechercheur zijn werk moet zien te doen. Maar waar Stratton een brave burgerman is, toegewijd man, vader en politiefunctionaris, is Bernie Gunther een recalcitrant type. Hij haat de nazis, laat nauwelijks een gelegenheid voorbijgaan om uiting te geven aan zijn scepsis over het propagandistisch gebral van zijn superieuren en houdt er liefst ook een eigen agenda op na. Wat dat betreft heeft hij wel wat weg van John Rebus, de eigenzinnige politie-inspecteur in het werk van Ian Rankin. Dat Gunthers eigenzinnigheid minder ver gaat, heeft ongetwijfeld veel, zo niet alles te maken met de omstandigheden waarin hij leeft. In Hitlers Duitsland is de grens tussen gedogen en de kogel niet zo heel erg duidelijk. En dus gaat Bernie Gunther naar Smolensk, ondanks de gevaarlijke en weinig comfortabele reis en de bestemming die naar zijn smaak wel erg dicht bij het Oostfront ligt.
Overigens werkt Gunther in Kerrs nieuwste thriller, De man zonder adem, niet langer voor de politie, maar voor het Bureau Oorlogsmisdaden van de Wehrmacht. Hij is dus geen politieman en ook geen soldaat en dat maakt hem bij uitstek geschikt voor deze belangrijke, maar delicate opdracht. Want dat hij in Smolensk een situatie zal aantreffen die minder overzichtelijk is dan ze vanuit Berlijn lijkt, zo veel is op voorhand al wel duidelijk; de rolverdeling tussen good guys en bad guys is er anders dan je zou verwachten. Maar op die boodschap zit eigenlijk niemand te wachten en dat maakt Gunthers opdracht niet alleen delicaat maar ook nog eens levensgevaarlijk.
Heel wat schrijvers onderhouden een haat-liefderelatie met de research die onvermijdelijk bij het schrijven van boeken hoort. Dat geldt echter niet voor Philip Kerr. Niet alleen zijn nawoord maakt duidelijk dat hij zich intensief in (onder meer) de massamoord in het bos van Katyn heeft verdiept; ook het verhaal zelf maakt een meer dan grondig gedocumenteerde indruk. Dat heeft tot gevolg dat je als lezer niet alleen kennismaakt met een wereld die al decennia achter ons ligt; je wordt er compleet in opgezogen. Het Derde Rijk komt tot leven op een manier die grote bewondering wekt en die Kerr sinds 1989, toen zijn eerste Bernie Guntherthriller, Een Berlijnse kwestie, verscheen, wereldwijd een grote schare van trouwe lezers heeft bezorgd. Nadeel van die documentaire schrijftrant is dat het een tijdje duurt voordat je de — complexe — verhoudingen tussen de partijen die in nazi-Duitsland, en dus in Kerrs romanwereld, de dienst uitmaakten, helemaal doorhebt. Van mij mocht het soms best wat minder volledig; een roman is ten slotte een roman en geen geschiedenisboek.
Ander puntje van kritiek: iedere nieuwe Bernie Gunther wordt steevast gepresenteerd als een thriller, maar dat zijn ze niet; voor zinderende spanning moet je echt bij andere schrijvers zijn. De man zonder adem is gewoon een misdaadroman, rechttoe rechtaan; een politieroman zo u wilt, met alle ingrediënten die bij dat subgenre horen: een misdaad die opgelost moet worden, intriges die dat moeilijk maken en intelligent speurwerk. En ook daarmee hoef je je als lezer geen moment te vervelen.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Bert Peene
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
