Macht over de menselijke ziel
Die werkelijkheid vormt het decor waartegen de thriller Neergang van Benjamin Black zich afspeelt. Het is al ver na middernacht als patholoog-anatoom Quirke de trappen van het ziekenhuis afdaalt, op weg naar het mortuarium. Op de bovenverdieping is een feest aan de gang. Een van de verpleegsters gaat op huwelijksreis en dat wordt gevierd met grote hoeveelheden drank. Hoewel Quirke een geoefend drinker is, heeft hij ervoor gekozen een time out in te lassen. Hij probeert al enige tijd zijn alcoholgebruik te matigen en voegt nu de daad bij het woord. Beneden aangekomen ziet hij dat het licht op zijn kantoor brandt. Aan het bureau zit Malachy Griffin, zijn zwager, eminent kinderarts en iemand die hier op dit uur zeker niets te zoeken heeft. Mal zit geconcentreerd in een dossier te schrijven en reageert betrapt als hij Quirke opmerkt. Snel slaat hij het dossier dicht en probeert het voor Quirkes nieuwsgierige blikken te verbergen. Alleen de naam op de voorkant is nog te lezen: Christine Falls. Van de uren die volgen, is de volgende dag weinig meer over dan een wereld vol schimmen; de alcohol heeft zijn werk toch grondiger gedaan dan bedoeld was. Maar Quirke herinnert zich nog wel zijn schrijvende zwager en het geheimzinnige dossier en als blijkt dat Mal zijn kostbare pen in het lijkenhuis heeft laten liggen, beseft hij dat er iets niet klopt. Hij gaat op onderzoek uit en ontdekt al snel dat zijn zwager het dossier over Christine Falls heeft vervalst. Daarbij had het kunnen blijven. Mal kiest ervoor te zwijgen over het hoe en waarom en laat doorschemeren dat het beter is als dat zo blijft; ook voor Quirke. Maar die besluit de wijze raad van zijn zwager te negeren en niet te rusten voordat hij weet wie Christine Falls was, hoe zij gestorven is en vooral waarom haar overlijden in de doofpot moest worden gestopt. Daarmee begint een zoektocht die hem, behalve een paar gebroken benen, kennis oplevert; ontluisterende kennis vooral. Over zijn schoonvader, de gegoede burgerij van Dublin en uiteindelijk ook over zichzelf.
Benjamin Black is het pseudoniem van John Banville, een Ierse schrijver die sinds zijn debuut in 1970 een kleine twintig boeken heeft geschreven en diverse prijzen in ontvangst mocht nemen, waaronder de prestigieuze Man Booker Prize. Banvilles werk kenmerkt zich door een nauwgezette stijl met een ondertoon van melancholie. Dat die melancholie nooit doorslaat naar zwaarmoedigheid, komt vooral door de zelfspot van de personages. Dat maakt Banvilles boeken best te pruimen, hoewel een sfeer van onvervuldheid nooit helemaal afwezig is. Dat geldt ook voor Neergang, zijn eerste literaire thriller. Niemand minder dan George Simenon zou de belangrijkste inspiratiebron voor deze nieuwe stap in zijn schrijverscarrière geweest zijn. En dan niet de avonturen van Maigret, zoals je zou verwachten, maar Simenons romans durs, zoals La fuite de monsieur Monde en La neige était sale. Banville las ze en was meteen verkocht. Dit was existentialisme van een beter soort dan Sartre en zelfs Camus ooit geschreven hadden, vertelt hij in een interview, veel lichtvoetiger en directer. Zijn personages zijn veel minder bezig met wat anderen van hen denken. Als existentialisme zo kon zijn, wilde ik het ook wel eens proberen. En zo geschiedde.
Het existentialisme is een filosofische stroming die individuele vrijheid, verantwoordelijkheid en subjectiviteit vooropstelt. Iedere persoon is een uniek wezen, dat verantwoordelijk is voor zijn eigen daden en lot. De uitdaging is die vrijheid te gebruiken om een eigen ethos op te bouwen en het individuele bestaan zodoende zin te geven. Dat is precies wat Quirke drijft. Ondanks zijn indrukwekkende voorkomen is hij een looser; een man die achter een masker van onverschillige norsheid een immense leegte verbergt. Behalve werken doet hij weinig meer dan roken, eten en drinken; nachten lang. Ooit trouwde hij met de initiatiefrijke Delia, terwijl hij eigenlijk verliefd was op haar zuster Sarah. Maar hij had destijds simpelweg niet de moed om voor haar te kiezen. Gemakzuchtig was hij; laf ook en eigenlijk is hij dat nog steeds. De onverzettelijkheid waarmee hij probeert Christine Falls te rehabiliteren, is een poging daarmee af te rekenen. Of dat uiteindelijk een goede keus is, kun je betwijfelen. Want Quirke ontdekt een wereld waarvan hij voordien hooguit een vaag vermoeden had. Een wereld waarin vooraanstaande burgers in naam van de kerk de samenleving zuiveren van alles wat niet aan haar hoogste normen voldoet. Neergang vertelt over het lot van jonge meisjes die ongewild zwanger raken, in wasserijen te werk gesteld worden onder het toeziend oog van hardvochtige nonnen en hun babys meteen na de geboorte voor adoptie moeten afstaan. Ze noemen het een liefdadige organisatie, bekent een van die nonnen ergens aan het eind van het boek, maar dat is het niet. Het is macht, gewoon je reinste macht. En opnieuw heeft Quirke niet de moed om de strijd tot het einde toe te voeren.
Neergang is geen vrolijk boek; het doet zijn titel alle eer aan. Maar het is wel een gigantisch goed boek. Het geeft een schitterend melancholiek beeld van de stad Dublin aan het begin van de jaren vijftig, waar mist en kolendampen verhinderen dat de zon ooit echt een kans krijgt; een ontluisterend beeld van de gegoede middenklasse uit die tijd en een indringend portret van een man die wil afrekenen met zijn gebrek aan lef maar uiteindelijk niet langs zijn eigen persoon kan komen. Ten slotte is het ook nog een spannende roman. Geen pageturner, maar een boek waarvan je met aandacht moet genieten.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Bert Peene
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
