Kinderen koop je niet straffeloos

Er worden maar weinig prijzen voor crime fiction uitgereikt of Kate Atkinson behoort niet tot de genomineerde auteurs en in de loop der jaren is zij er ook meer dan eens met de hoofdprijs vandoor gegaan. Dat dankt ze vooral aan de volstrekt eigen wijze waarop zij haar verhalen, en dus de spanning, opbouwt. Dat heeft haar ook een schare fans bezorgd die nog steeds met ieder boek groeit. Haar nieuwste thriller, Vanochtend vroeg vertrokken, zal dan ook ongetwijfeld enthousiast worden ontvangen. En terecht, want Atkinson stelt haar lezers opnieuw niet teleur: Vanochtend vroeg vertrokken staat weer als een huis.
Je moet het overigens wel leren, van Atkinsons boeken genieten. Want voor een rechttoe rechtaan-verhaal ben je bij haar aan het verkeerde adres. Atkinson trakteert haar lezers vanaf de allereerste bladzijden op een aantal genrestukjes die schijnbaar willekeurig over de bladzijden worden uitgestrooid en op het eerste gezicht niets met elkaar te maken hebben. Over Tracy Waterhouse bijvoorbeeld, die tijdens haar werk als beveiliger in een winkelcentrum een kind koopt van een verslaafde prostituee; over een verwarde actrice op leeftijd en natuurlijk over haar vaste speurder, de voormalige politieman Jackson Brodie, die voor hetzelfde winkelcentrum een onbekende man een pak slaag geeft omdat hij zijn hondje mishandelt. En daarna niets beter weet te bedenken dan het hondje maar te adopteren.
Jackson is op zoek naar de biologische ouders van ene Hope McMaster, die als klein meisje werd geadopteerd en sindsdien met haar adoptieouders in Nieuw-Zeeland woont. Daarmee heeft hij de laatste jaren aardige successen geboekt: vermiste mensen opsporen. Maar nog niet eerder werd zo’n zoektocht zo gecompliceerd en zo gevaarlijk. De adoptie van Hope McMaster blijkt een ware cold case waarvoor meerdere personen belangstelling hebben. En die zijn lang niet allemaal van goede wil, zoals Jackson een aantal keren aan den lijve ondervindt. Zonder het te weten heeft hij het deksel van een doofpot gelicht die sommige mensen koste wat het kost gesloten willen houden.
Je kunt je afvragen of Atkinson het haar lezers niet wat gemakkelijker had moeten maken en vooral in de eerste hoofdstukken wat meer prijsgeven van waar het uiteindelijk allemaal om gaat. Met name de scènes met de oude actrice Tilly leiden schijnbaar een volstrekt eigen leven, zonder echte relevantie binnen het grotere geheel. Natuurlijk hebben ze dat wel. Bovendien schilderen ze met elkaar een prachtig en aangrijpend portret van een ouder wordende vrouw die langzaam maar zeker de greep op het bestaan begint te verliezen en uiteindelijk, zonder het te willen, een instrument wordt in de onverbiddelijke handen van het noodlot.
Vanochtend vroeg vertrokken is een fantastisch boek dat een maffe titel heeft – de oorspronkelijke, Engelse is nog erger – maar nog maar eens zonneklaar bewijst dat Kate Atkinson een topper is, die samen met Ian Rankin en Val McDermid de Grote Drie van de Schotse misdaadliteratuur vormt.