Verlangen naar wat eens was.

Een boek met de titel KAIROS maakt je al nieuwsgierig. Wat is dat voor titel? Wat wil de schrijver daarmee zeggen? En dan is het ook nog eens geschreven door iemand die al meerdere prijzen met vorige boeken heeft binnengehaald, JENNY ERPENBECK. Je vraagt je dan meteen af, is dit nieuwe boek ook een prijs waard?

Het verhaal speelt zich af in de tijd van de tweedeling tussen Oost- en West-Duitsland. Het is 1986. Twee mensen ontmoeten elkaar in Oost-Berlijn en het is meteen raak. Zij is 18 en hij is al in de 50 en getrouwd. Als zij afreist voor een stage in Frankfurt a/d Oder komt ze daar iemand anders tegen voor wie ze valt maar zodra hij dit te weten komt, verandert alles.

De stijl valt als eerste positief op. Veelal korte, kale zinnen die soms in een soort ritme opgeschreven zijn. Het boek is ook ritmisch ingedeeld als een muziekstuk: proloog, doos 1, intermezzo, doos 2 en epiloog. De zinnen zijn zakelijk en soms wat taai maar dat leidt niet toe ergernis.

In de proloog worden er dozen bij haar (Katharina) afgeleverd met daarin briefjes, aantekeningen, agenda’s e.d. die van hem (Hans) waren. Katharina begint doos 1 te bekijken. We gaan terug in de tijd. Daarmee begint het verhaal en het maakt je meteen nieuwsgierig naar alles wat in die doos te vinden is.

En waarom die titel? Kairos is een God uit de Griekse mythologie en symboliseert het juiste moment om iets voor elkaar te krijgen. Het juiste moment voor een relatie tussen hem en haar, het juiste moment om afstand van elkaar te nemen, het juiste moment voor de beide Duitslanden om weer bij elkaar te komen. De titel is goed gekozen en past uitstekend bij het verhaal. De titel verwijst ook naar alles wat Hans aan Katharina leert. Hij vertelt veel over Griekse mythen en is ook deskundig op het gebied van klassieke muziek. Zij is jong, heel verliefd en volgt hem in alles.

En dan de verhaalruimte. Bijna alles, wat ze beleven, speelt zich af in de toenmalige DDR. We lezen wat ze in de supermarkt kopen, naar welke cafés ze gaan, hoe zij een tijdelijk uitreisvisum krijgt om naar Keulen te reizen waar ze overdonderd wordt door het grote aanbod in de winkels. Dat geeft allemaal een redelijk tot goed beeld van het dagelijks leven in het voormalige oostblok.

De schrijfster legt tevens een link tussen de afbrokkelende relatie van de twee hoofdpersonen en het verval van het oostblok. Als Hans te weten komt, dat zij tijdens haar stage een verhouding heeft gehad, begint hij Katharina te vernederen en niet zo’n beetje ook. Hij is heel dominant. Tegelijkertijd krijgen we een beeld van de neergang van de socialistische samenleving in Oost-Duitsland, die jarenlang de norm was en domineerde in de DDR. Prachtig aan elkaar gespiegeld.

Hoe laat het boek je achter? Verdrietig. Want de hoofdpersonen verlangen naar wat eens is geweest. Misschien is hun relatie wel een metafoor voor de neergang van de DDR. De twee zijn uit elkaar gedreven en ze moeten proberen hun leven opnieuw vorm te geven in een nieuwe constellatie.

Veel dus om over na te denken in dit verhaal. Niet alleen over dominantie in de liefde maar ook over het politieke klimaat uit die tijd en over gewone mensen die niets anders konden dan in het systeem meegaan. Prachtig verhaal dat je verdrietig achterlaat. Er zit veel verlangen naar wat eens was in het boek.Daarnaast zijn er veel interpretaties mogelijk. Het lijkt erop dat er een nieuwe prijs op de schrijfster wacht.