Familiegeschiedenis en historische whodunit

De geschiedenis van drie generaties vrouwen die een landgoed in Spanje aansturen, een passioneel liefdesverhaal en een onopgeloste moordzaak vormen de ingrediënten van deze roman. Don’t judge a book by it’s cover, maar dit gaat evengoed op voor de titel. Ondanks het behoorlijk duffe De drie Maria’s (in de oorspronkelijke uitgave is dit Les dones de la Principal) zet Lluis Llach (1948) hier een fraai werk neer. We volgen Maria Roderich, Maria Magi en Maria Costa, die achtereenvolgens La Principal leiden, het machtigste huis van de stad Pous. Drie sterke vrouwen die elk in hun tijdsgeest moeten strijden voor emancipatie.

De Catalaanse singer-songwriter Llach werd wegens de inhoud van zijn liederen onder de dictatuur van Franco vaak onderworpen aan censuur en repressie en kreeg in de jaren '70 zelfs een beroepsverbod. Na het overlijden van de dictator kreeg zijn muziekcarrière een enorme boost. Llach is politiek geëngageerd en strijdt voor Catalaanse onafhankelijkheid. Daarnaast is hij ook actief in de wijnbouw in Spanje, en heeft hij een liefdadigheidsinstelling in Senegal. De drie Maria's is zijn tweede roman.

Het verhaal vangt aan in 1940, wanneer politieman Lluis Recader het onderzoek naar de onopgeloste moord op het landgoed La Principal van enkele jaren daarvoor heropent. Maria Magi leidt in deze periode de wijngaard, en vervult als machtigste vrouw van het dorp de inwoners met angst. Recader voert tijdens zijn onderzoek gesprekken met Ursula, de huishoudster en vertrouwelinge van de eerste twee Maria's, en daardoor van onschatbare waarde voor de inspecteur.

In flashbacks worden we teruggevoerd naar 1893. De druifluis zaait rampspoed en verderf over de meest succesvolle wijngaard van Spanje. Vader en zonen vluchten naar Barcelona om er hun studie te voltooien en de hoge levensstandaard te behouden, terwijl de jonge Maria Roderich wordt achtergelaten op het zinkend schip. In de meedogenloze mannenwereld waarin handelaars het als een belediging zagen met een vrouw te moeten onderhandelen, benut ze haar sterke karakter en vastberadenheid om de wijngaard in zijn oude glorie te herstellen. De terugblikken worden in het geheel verwerkt als op zichzelf staande verhalen, compleet met titel en eigen schrijfstijl. Zo verweeft Llach naast herinneringen op ingenieuze wijze ook dromen, legenden en sprookjes in het oorspronkelijke verhaal, dat daardoor nog veelzijdig wordt. Deze passages zijn veruit het interessantst, maar door het gebruikte cursiefschrift wel minder aangenaam om te lezen.

Het leven in de tijd van de Spaanse Burgeroorlog wordt vakkundig gereconstrueerd en de dialogen zijn gekleurd door de politieke overtuiging van de auteur. Llach is niet mild met zijn kritiek op de corruptie en macht van het regime van Franco en de katholieke kerk.

“Nee, inspecteur, daarom zijn het geen monsters. Het zijn twee amorele types die de immense macht hebben om over de zedelijkheid te waken en die die macht misbruiken om elkaar te beschermen. Ze handhaven een afschuwelijk repressief systeem, terwijl ze zichzelf aan losbandigheid bezondigen. En daarbij gaan ze over lijken.”

Ondanks de sterke setting en onderbouwde geschiedenis blijven de hoofdpersonages eerder vlak, en is er van karakterontwikkeling weinig sprake. De liefdesgeschiedenis van Maria Magi is er geen die je lang bijblijft. Het verhaal eindigt in 2001, wanneer Maria Costa via de memoires van haar vader de waarheid over het verleden te weten komt, waarop de uiteindelijke ontknoping van de moord volgt. De drie Maria’s moet het niet in de eerste plaats van het detectiveaspect hebben. Het onderzoek verloopt erg traag, en is voornamelijk een manier om het verhaal van de eerste twee Maria’s met elkaar te verbinden. Het verhaal van derde Maria draagt nauwelijks bij aan de plot; de roman zou zonder deze verhaallijn niet alleen overeind blijven, maar op de koop toe ook minder verwarrend zijn.