Eggers zet opnieuw de Amerikaanse droom in de verf

Dave Eggers (1970) behoeft nauwelijks introductie. De auteur zette zichzelf in 2000 op de kaart met zijn aangrijpende debuut Een hartverscheurend verhaal van duizelingwekkende genialiteit. De prijzen die hij voor zijn volgende werken kreeg zijn inmiddels niet meer te tellen. Eggers is de oprichter en kracht achter de uitgeverij McSweeney’s, en verschillende non-profit organisaties zoals 826 Valencia, dat zich inzet voor het opleiden van kansarme jongeren, en mensenrechtenorganisatie Voice of Witness. Na zijn laatste succesvolle romans De Cirkel en Helden van de grens doet Eggers opnieuw waar hij het best in is. Human interest verhalen vertellen die het leven van één man aan een groter geheel koppelen. Hij deed het eerder in Wat is de wat en Zeitoun. Met Mokhtar Alkhanshali voert hij opnieuw met veel empathie een gewone man met een buitengewoon leven op. Honderden uren conversatie resulteerde in De monnik van Mokka, het levensverhaal van een man met een droom, een geschiedenis van koffie en een schets van het hedendaagse Jemen. Zijn politieke mening steekt hij op geen enkel moment onder stoelen of banken. Alvast een voorproefje van zijn in september te verschijnen boek Bloedbad Amerika.

Mokhtar Alkhanshali heeft het geluk niet mee. Als kind van een immigrantengezin uit Jemen woont hij in een echte probleemwijk in San Francisco waar armoede, criminaliteit en drugs alledaagse kost zijn. Later ontbreekt het hem niet aan ambitie, hij wordt onder meer verkoper van kledij en Honda’s, en portier in een prestigieus flatgebouw, maar het liefst wil hij gaan studeren en echt iets van zijn leven maken. Door een samenloop van omstandigheden verdiept hij zich in de geschiedenis van de koffie. Wanneer blijkt dat de bakermat van de koffie ooit in de bloeiende havenstad Mokka in Jemen lag, besluit hij in een opwelling zijn leven aan de koffie te wijden. Hij ziet een groot potentieel om Jemen terug op de kaart te zetten als land met de beste koffie ter wereld. Overtuigd van zijn roeping volgt hij de beste opleiding tot Q-grader, en is hij vastberaden om de positie van de boeren in de hele productieketen te verbeteren door hen de krachten te laten bundelen en de huidige methodes grondig te herzien. Eggers dompelt ons op zo’n begeesterende manier onder in de geschiedenis van de koffieboon, en laat die op dusdanige manier tot leven komen dat menig geschiedenisleerkracht er jaloers op zou zijn.

In Jemen legt Mokhtar contact met de boeren op de plantages, hij vindt een nieuwe oplossing voor de bewerking, en verzamelt een koffer vol stalen van de beste bonen die hij op de koffiebeurs in San Francisco wil voorstellen. Dan breekt er oorlog uit. In eerste instantie kan hij nog terugvallen op zijn familie. Andere Amerikanen hebben dat geluk niet, zij lopen zelfs reëel risico om ontvoerd te worden. Eggers laat niet na kritiek op de Amerikaanse ambassade te geven, die niet voor zijn burgers opkwam en niemand liet evacueren. Mokhtar moet alles op alles zetten om het land op tijd te kunnen ontvluchten met in zijn koffer zijn hele toekomst. Tijdens deze passages moet je jezelf er voortdurend aan herinneren dat dit non-fictie is, waaruit meteen ook de sterkte van Eggers’ proza blijkt.

Hoewel de afloop reeds een gegeven is, is het einde desondanks ontroerend en zonder meer spectaculair. Mokhtar slaagt in zijn droom en is nu succesvol ondernemer van Port of Mokha koffie, een van de duurste en lekkerste specialty-koffies ter wereld. De monnik van Mokka is niet neer te leggen, en een van de beste en meest optimistische boeken die je dit jaar zult lezen. Eggers zet hiermee opnieuw de Amerikaanse droom in de verf en toont aan dat die ondanks de tijdsgeest nog steeds springlevend is.