Verhaal in verhaal in verhaal
Eender wie dit boek in handen heeft kan het beamen: de bijzonder mooi vormgegeven en sprookjesachtige proloog van Eden trekt je moeiteloos het verhaal binnen over de jongen zonder naam. Wanneer zijn moeder sterft in het kraambed, legt zijn vader het lot van de jongen in de handen van een voedster uit een ander dorp. Of de jongen nu leeft of sterft, voor zijn vader is het een afscheid.
“Beter het achter te laten waar het misschien zou bederven dan het te bewaren voor de vuigheid van de wereld met de kans dat het zou sterven, want wie het leven redt van één mens, redt de mensheid.”
De jongen blijft tegen alle verwachting in leven en bij terugkeer in het dorp wordt hij Niekas (‘Niemand’), een "naamloze wiens identiteit afhankelijk is van de omstandigheden." Door evidente zaken in vraag te stellen en veranderingen in het dorp te opperen, wordt Niekas steeds minder graag gezien. Wanneer hij getuige is van een misdaad grijpt hij de kans om het dorp te ontvluchten.
Hier begint zijn reis als ‘wandelende jood’ door de geschiedenis (een terugkerend thema in de romans van Möring). Hij zwerft naar naamloze plaatsen en nieuwere tijden, maar slaagt er nooit in om ergens bij te horen of zich met iemand verbonden te voelen. Op zijn exodus ontmoet hij verschillende verhalenvertellers en niet zelden wordt er een verhaal in een verhaal in een verhaal verteld, wat op den duur gaat doorwegen omdat je zo de samenhang en het groter geheel verliest. De vele verwijzingen en het oude Bijbelse taalgebruik maken deze stukken onnodig zwaar.
In tweede instantie (en in tegenwoordige tijd) volgen we psychiater Mendel Adenauer. Hij worstelt steeds vaker met zijn vak en gaat naar aanleiding van een onderzoek naar de zelfmoord van een patiënte anders tegen het leven aankijken. Het contrast met de eerste verhaallijn is groot en de samenhang tussen beiden lijkt heel lang onbestaande. Mendel ondergaat een ware innerlijke strijd en heeft steeds meer moeite om de nodige afstand tot zijn patiënten te bewaren. Hij overdenkt eerdere keuzes, relaties en de grondslagen van de psychiatrie.
“De hele wereld, haar hele omgeving, ik, zelfs jij, iedereen heeft nagelaten om voor haar, voor elkaar en voor zichzelf te zorgen. Er is veel pijn en ongeluk in de wereld (…) en wij leven allemaal bij de illusie dat ziekenhuizen, dokters en psychiaters dat wel oplossen. We hebben onze compassie geïnstitutionaliseerd. (…) Niemand neemt meer genoegen met ambiguïteit of de mogelijkheid dat het leed dat wordt gevoeld misschien wel bij het leven hoort. Dus er wordt voorgeschreven, behandeld, online of in het echt, want iedereen moet functioneren, bij voorkeur zo snel en optimaal mogelijk, want de economie staat niet stil.”
Ook hier duiken te pas en te onpas nieuwe verhalen op, over en door ex-vriendinnen en zijn oude leermeester. Deze roepen meer bijkomende vragen op en maken het geheel eerder warrig. Net als de extra bijlagen in het boek, zoals een historisch essay, oude joodse overleveringen en bronmateriaal zijn deze niet noodzakelijk een verrijking.
Dat Marcel Möring (1957) kan schrijven staat echter buiten kijf, hij heeft een indrukwekkend oeuvre met vele prijzen om dat te staven. Eden bevat een heel scala aan stijlen die hij vlotjes in elkaar laat vloeien. Het is ook knap hoe het taalgebruik subtiel aangepast wordt aan Niekas’ plaats in de geschiedenis. Eden is het slotstuk van een trilogie. De romans Dis (2006) en Louteringsberg (2011) delen de thematiek van thuisloosheid, dwalen en ontheemding. Marcus Kolpa, een figuur uit Louteringsberg, duikt in Eden terug op in een essay van zijn hand. Mendel is dan weer een personage uit Mörings debuut Mendels Erfenis (1990). Ondanks de veelheid aan verhalen is Eden toch voornamelijk een zwaar boek, dat door alle uitweidingen en de onderliggende thema’s doet snakken naar een beetje luchtigheid.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Bie Helena
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
