Verhaal in verhaal in verhaal
Eender wie dit boek in handen heeft kan het beamen: de bijzonder mooi vormgegeven en sprookjesachtige proloog van Eden trekt je moeiteloos het verhaal binnen over de jongen zonder naam. Wanneer zijn moeder sterft in het kraambed, legt zijn vader het lot van de jongen in de handen van een voedster uit een ander dorp. Of de jongen nu leeft of sterft, voor zijn vader is het een afscheid.
“Beter het achter te laten waar het misschien zou bederven dan het te bewaren voor de vuigheid van de wereld met de kans dat het zou sterven, want wie het leven redt van één mens, redt de mensheid.”
De jongen blijft tegen alle verwachting in leven en bij terugkeer in het dorp wordt hij Niekas (‘Niemand’), een "naamloze wiens identiteit afhankelijk is van de omstandigheden." Door evidente zaken in vraag te stellen en veranderingen in het dorp te opperen, wordt Niekas steeds minder graag gezien. Wanneer hij getuige is van een misdaad grijpt hij de kans om het dorp te ontvluchten.
Hier begint zijn reis als ‘wandelende jood’ door de geschiedenis (een terugkerend thema in de romans van Möring). Hij zwerft naar naamloze plaatsen en nieuwere tijden, maar slaagt er nooit in om ergens bij te horen of zich met iemand verbonden te voelen. Op zijn exodus ontmoet hij verschillende verhalenvertellers en niet zelden wordt er een verhaal in een verhaal in een verhaal verteld, wat op den duur gaat doorwegen omdat je zo de samenhang en het groter geheel verliest. De vele verwijzingen en het oude Bijbelse taalgebruik maken deze stukken onnodig zwaar.
In tweede instantie (en in tegenwoordige tijd) volgen we psychiater Mendel Adenauer. Hij worstelt steeds vaker met zijn vak en gaat naar aanleiding van een onderzoek naar de zelfmoord van een patiënte anders tegen het leven aankijken. Het contrast met de eerste verhaallijn is groot en de samenhang tussen beiden lijkt heel lang onbestaande. Mendel ondergaat een ware innerlijke strijd en heeft steeds meer moeite om de nodige afstand tot zijn patiënten te bewaren. Hij overdenkt eerdere keuzes, relaties en de grondslagen van de psychiatrie.
“De hele wereld, haar hele omgeving, ik, zelfs jij, iedereen heeft nagelaten om voor haar, voor elkaar en voor zichzelf te zorgen. Er is veel pijn en ongeluk in de wereld (…) en wij leven allemaal bij de illusie dat ziekenhuizen, dokters en psychiaters dat wel oplossen. We hebben onze compassie geïnstitutionaliseerd. (…) Niemand neemt meer genoegen met ambiguïteit of de mogelijkheid dat het leed dat wordt gevoeld misschien wel bij het leven hoort. Dus er wordt voorgeschreven, behandeld, online of in het echt, want iedereen moet functioneren, bij voorkeur zo snel en optimaal mogelijk, want de economie staat niet stil.”
Ook hier duiken te pas en te onpas nieuwe verhalen op, over en door ex-vriendinnen en zijn oude leermeester. Deze roepen meer bijkomende vragen op en maken het geheel eerder warrig. Net als de extra bijlagen in het boek, zoals een historisch essay, oude joodse overleveringen en bronmateriaal zijn deze niet noodzakelijk een verrijking.
Dat Marcel Möring (1957) kan schrijven staat echter buiten kijf, hij heeft een indrukwekkend oeuvre met vele prijzen om dat te staven. Eden bevat een heel scala aan stijlen die hij vlotjes in elkaar laat vloeien. Het is ook knap hoe het taalgebruik subtiel aangepast wordt aan Niekas’ plaats in de geschiedenis. Eden is het slotstuk van een trilogie. De romans Dis (2006) en Louteringsberg (2011) delen de thematiek van thuisloosheid, dwalen en ontheemding. Marcus Kolpa, een figuur uit Louteringsberg, duikt in Eden terug op in een essay van zijn hand. Mendel is dan weer een personage uit Mörings debuut Mendels Erfenis (1990). Ondanks de veelheid aan verhalen is Eden toch voornamelijk een zwaar boek, dat door alle uitweidingen en de onderliggende thema’s doet snakken naar een beetje luchtigheid.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Bie Helena
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
