Lusteloos liefdesvierkant

Twee ex-geliefden, Frances en Bobbi, fleuren hun studententijd op met het geven van woordoptredens. Ze worden opgemerkt door Melissa, een fotografe en schrijfster die hen bij haar thuis uitnodigt voor een interview voor een prestigieus blad. Bobbi valt meteen voor de charmes van Melissa, terwijl Frances, een zelfverklaarde communiste, al snel iets voelt voor Melissa’s knappe echtgenoot Nick, diens welgestelde leven, mooie huis en bezittingen. De hieruit voortkomende gewetenswroeging houdt haar niet tegen een affaire met hem te beginnen. Gaandeweg wordt duidelijk dat ook haar liefdesverleden met Bobbi niet dood is. Gesprekken met vrienden is het verslag van dit liefdesvierkant en het effect van alle verhoudingen op elkaar, hun vrienden en familie.  

De 21-jarige Frances worstelt met veel wanneer ze valt voor de gelaten Nick, een mislukte acteur met een depressief verleden. Hij blijft tegen wil en dank getrouwd met Melissa, op haar beurt een onaangename, koude vrouw. Bovendien roept Bobbi’s verhouding met Melissa afgunst op door hun onverwerkt verleden. Haar energieloze inborst geeft dit echter geen stof tot ontbranden. “Ik had niet de moed om echt een hekel aan haar te krijgen, maar ik wist dat ik dat wel wilde.” Diezelfde passiviteit zet zich door in al Frances’ relaties, en vooral in haar affaire is die treffend. In de schaduw van vriendin Bobbi voelt ze zich steeds een buitenbeentje. Vaak maken ze ruzie, maar geen van beide lijkt echt in staat om werkelijk een punt te maken. Haar poëzie is vluchtig, ze verloochent zichzelf zo hard dat ze niet in staat is haar gedichten op papier te zetten. “(De gedichten) zweefden etherisch weg op de klanken van het applaus.” Wanneer ze gezondheidsproblemen krijgt, kan ze opnieuw de moeite niet opbrengen om haar omgeving in te lichten.  

Zoals vaak op die leeftijd heeft ze sterk het gevoel heel veel te moeten. Ze worstelt met de drang om een blijvende indruk te maken, om aardig, leuk, en interessant gevonden te worden door haar nieuwe vrienden. Die prestatiedrang werkt in haar echte leven verlammend. Het contrast in haar mails en onlinegesprekken waar ze wel onderhoudend en ad rem kan zijn, is dan ook groot. Het merendeel van de “gesprekken met vrienden” vindt dan ook digitaal plaats. Rooney vangt hiermee wel de essentie van een generatie millennials.  

Sally Rooney (1991) is een Ierse schrijfster die reeds in de prijzen viel voor haar kortverhalen. Gesprekken met vrienden is haar debuutroman, de vertaling werd voorzien door Gerda Baardman. Op haar 22ste won Rooney de eerste plaats in een wedstrijd debatteren. In een interview met The Guardian vertelt ze dat ze bij het schrijven het meest houdt van dialogen, en dat is duidelijk te merken. Er zit onmiskenbaar ritme en competitiviteit in, waardoor die wat weghebben van sparren tussen gesprekspartners. De personages heeft ze gevoed met haar eigen socialistische en marxistische overtuigingen.  

Ondanks het potentieel van de roman slaat ze de plank toch mis. Gesprekken met vrienden mist pit en de passiviteit van de personages wordt vervelend. Ze blijven allemaal eendimensionaal en karakterloos, en weten geen sympathie op te wekken. Rooney kon dit enigszins gecompenseerd hebben door wat poëzie in te sluiten die een inzicht geeft in Frances’ innerlijk. Nu is ze niet zozeer een intrige voor de lezer als wel voor zichzelf. Het karakter van Bobbi, verreweg het meest interessantst, blijft jammer genoeg onderbelicht. Naar het waarom van hun breuk heeft de lezer het raden. De roman bezit geen duidelijk plot en blijft steken tussen een dagboek en grotendeels willekeurige gesprekken. Onverschilligheid loert om de hoek. In de woorden van Frances: “Soms voelde dat alsof ik niet in staat was belangstelling voor mijn eigen leven op te brengen en dat was deprimerend.” Net die lethargie vat helaas ook het boek samen.