Klootzak als levensmotto

Met Klootzakjes schreef Anne-Marieke Samson (1981) een heel persoonlijk verhaal, in eigen woorden een logische volgende stap in haar schrijverscarrière. In 2014 debuteerde ze met haar eerste boek voor volwassenen, in 2016 volgde Ik ben Miran, een kinderboek over leven als vluchteling in Nederland. Ze gebruikt steeds actuele onderwerpen uit de samenleving om haar boeken te bezielen. Haar verhalen werden eerder gepubliceerd op de site van het literaire tijdschrift Tirade. In het dagelijkse leven werkt Samson als adviseur voor het ministerie van Veiligheid en Justitie. Die werkomgeving gebruikt ze naast ervaringen uit haar eigen relaties voor dit autobiografische werk.

Klootzakjes is in de eerste plaats het relaas van een liefde. Wanneer Anne-Marieke Samson de kunstzinnige Iwan leert kennen, is ze aanvankelijk niet uit op een relatie. Iwan en zijn vrienden zijn stuk voor stuk kunstenaar en razend ambitieus. De Klootzakjes is de naam waarmee ze verwijzen naar hun kunstenaarscollectief. Doorheen het boek gebruikt Iwan wel vaker scheldnamen als koosnaampje. Leven als klootzak hoeft namelijk niet als iets negatiefs gezien te worden, integendeel. Hij en zijn vrienden zien klootzak zijn als hoogste goed, en een manier om hun kunst nog beter te maken.

“Het idee dat we beter zijn dan een ander, is wat ons op de been houdt in het leven. (…) Egoïsme is de enige oprechte beweegreden van de mens.”

Iwan vol van zichzelf noemen zou een understatement zijn. Onder het mom van een “vrije geest” denken ze zich alles te kunnen veroorloven. De Klootzakjes houden bijgevolg met niemand rekening, ze hebben een hekel aan alle vormen van burgerlijkheid, maar lijken gaandeweg net zelf met open ogen in die val te trappen. Kunstenaars zijn volgens Samsons ervaring duidelijk een ras apart, en het duurt dan ook niet lang voor het begint te botsen. Aan het einde van haar studie worstelt ze met de vraag wat ze daarna moet aanvangen. Haar vurige enthousiasme over haar scriptie in de taalwetenschap kan ze niet delen met Iwan. Wanneer ze ook nog eens een belangrijke post op het ministerie van Justitie aangeboden krijgt, lijkt het lot van hun relatie bezegeld. De job, en met uitbreiding haar burgerlijke bestaan met ritme, is hem een doorn in het oog. De afstand tussen beiden groeit, en Iwan trekt zich volledig terug om aan zelfontwikkeling te doen. Hoe vooruitstrevend hij zich ook vindt, onbewust houdt hij net heel traditionele rollenpatronen in stand, wat moeilijk te verkroppen is voor Anne-Marieke en haar feministische vriendinnen.

Het tweede deel van het boek is het meest autobiografisch. We krijgen een duidelijker beeld van de persoon Anne-Marieke Samson en haar eigen weg naar zelfontwikkeling door het schrijven van een boek en de zoektocht naar liefde na Iwan. Waar het er in haar relatie steeds op aankwam keuzes te maken en compromissen te sluiten, wordt nu de vraag opgeworpen in hoeverre je zaken meeneemt uit vorige relaties. In het loskomen van haar verleden neemt ze onbewust het concept van egoïsme mee in haar gedachtegoed, en wordt dit tevens haar sterkte. Ze is zowaar zélf een klootzakje geworden. Samsons schrijfstijl walst op momenten over je heen. Ze schrijft heel luchtig, maar toch met de nodige scherpte en diepgang. De seksueel expliciete passages worden met de nodige humor beschreven zodat de val naar het vulgaire vermeden wordt. Klootzakjes is een goed onderbouwd verhaal over liefde en zelfontwikkeling, dat ook duidelijk aantoont dat verhalen steeds verschillende waarheden kennen naarmate je er met meer afstand op terugkijkt.