Het woord als wapen

'In plaats van tegen je dochter te blijven zeggen dat ze een prooi is, kun je er beter mee stoppen tegen je zoon te zeggen dat hij een jager is. In plaats van je dochter te leren haar mond te houden, kun je beter je zoon leren dat hij moet luisteren. In plaats van je dochter te verbieden een rok te dragen, kun je beter je zoon leren dat een rok geen uitnodiging voor seks is. In plaats van je dochter te dwingen zich te bedekken, kun je beter aan je zoon uitleggen dat een vrouw iets anders is dan een lichaam.'  

In navolging van haar debuut In de tuin van het beest over de seksverslaafde Adèle, kreeg de Frans-Marokkaanse Leïla Slimani (1981) naast een storm van kritiek en bedreigingen ook veel steunbetuigingen uit de moslimwereld. Ze trok naar Marokko om met verschillende vrouwen over seksualiteit te praten en stond versteld van hun gretigheid om zich over het thema uit te spreken. Slimani verzamelde allerlei getuigenissen en bundelde ze in Seks en leugens, een uniek werk dat moslima’s eindelijk voor zichzelf laat spreken. Aan het woord zijn onder meer journalisten, artsen, prostituees en politieagenten. Stuk voor stuk innemende individuen die vanuit verschillende perspectieven een boekje openen over de ongelijkheid en hypocrisie, en het surreële dagelijkse leven blootleggen in een wereld waar hun het universele recht op intimiteit wordt ontzegd.  

Conservatieve leiders stellen Marokko graag voor als Utopia. Strenge wetten leggen de seksualiteit aan banden en verbieden seks buiten het huwelijk, homoseksualiteit en abortus. De realiteit is echter een ander verhaal. Gemiddeld worden per dag zo’n 600 clandestiene abortussen uitgevoerd, waarbij veel babylijkjes gewoon in de vuilnisbakken belanden. Gevangenissen zitten vol arme zondaars terwijl de rijken zich vrij kunnen kopen. Prostitutie is voor velen de enige manier om een leven in armoede te vermijden. Ongetrouwde koppels moeten voortdurend op zoek naar plekken waar ze niet betrapt worden. Maagdenvliezen worden aan de lopende band hersteld. Mannen experimenteren er voor het huwelijk op los maar trouwen wel met een vrouw die een certificaat van haar maagdelijkheid kan voorleggen. Verkrachte vrouwen durven geen aangifte te doen uit schaamte of worden door hun familie gedwongen met hun verkrachter te trouwen. Bastaardkinderen worden in de steek gelaten. Het zijn slechts enkele van de vele schrijnende verhalen die getuigen over het leven in een geïnstitutionaliseerde leugencultuur. Niet voor niks is de opinie van de gezaghebbers er: ‘Doe wat je wil, maar doe het stiekem’.  

Slimani verwerkt tussen de interviews ook citaten van schrijvers en journalisten, persoonlijke herinneringen uit haar jeugd in Marokko en een opiniestuk dat ze eerder schreef voor de Franse krant Libération. Seks en leugens leest dus ook als haar eigen verhaal en een pamflet tegen de islam in zijn huidige vorm waarin alle wetten niet de zaak van de islam dienen, maar de zaak van de mannen. Het probleem ligt niet bij de Koran, maar bij de misogyne interpretatie ervan. In wezen is het verdedigen van seksuele rechten ook het verdedigen van de rechten van de vrouw.  

In een interview meent Slimani niet te geloven dat haar boek veel zal veranderen. Ze schrijft niet met een doel voor ogen, maar vanuit een innerlijke drang. De drang om moslima’s een stem te geven en daarmee de discussie op gang te brengen die de hypocrisie van de islamstaat blootlegt. Openheid is de sleutel waarmee je taboes en schaamte kunt doorbreken en dat is precies wat met Seks en leugens kan bereikt worden als het door zoveel mogelijk mensen gelezen wordt. Immers, 'we zijn niet onze cultuur, onze cultuur is wat wij ervan maken'.