Gouden lotus

Recensie van:
Gouden Lotus
Met Gouden lotus schreef Jane Yang een onvergetelijke roman over liefde, verlies, sisterhood en verraad in het leven van twee meisjes die door het lot verbonden zijn.
Auteur :
Jane Yang
Bron: www.amboanthos.nl
Jane Yang was zeven toen haar familie vanuit Vietnam emigreerde naar Australië, waar ze opgroeide in een Chinees-Vietnamese enclave. Ze studeerde farmacie maar staat nog steeds met één been in het Chinese bijgeloof: ze houdt altijd minimaal vijf vissen in haar aquarium, want dat brengt geluk. Gouden lotus is haar debuutroman.
Originele titel:
The Lotus Shoes
Vertaald uit het Engels door:
Anne Jongeling
Wijze van lezen:
Recensie-exemplaar ontvangen van uitgeverij Ambo Anthos in ruil voor mijn recensie.
Uitgeverij: Ambo Anthos
Genre: historische roman
Cover en flaptekst:
Als ik naar de cover kijk met daarop een Chinese vrouw in traditionele dracht ben ik verbluft door de schoonheid van dit tafereel en waan ik mij in het Verre Oosten. Alsof de vrouw mij toe fluistert mee te gaan om het verhaal binnen te stappen.
De flaptekst is indrukwekkend en intens.
Quote:
Deel 1
Hoofdstuk 1
Kleine Bloem
Ik zat rillend op het lage krukje in de keuken van ons huis op het platteland. De vrieskou beet in mijn wangen, en mijn handen en voeten waren pijnlijk verkleumd. Ik wreef over mijn armen en benen om warm te worden. Alhoewel het nooit sneeuwde in het zuiden van China, was het in de winter van dat zesde jaar van keizer Guangxu’s heerschappij steenkoud. Normaal gesproken zou ik nog opgekruld onder mijn lappendeken hebben gelegen, maar mijn aa noeng had me bij het ochtendgloren gewekt.
‘We gaan vandaag op avontuur,’ had ze gezegd toen ze met een tobbe heet water naar me toe kwam. Voor het eerst in maanden zag ik een glimlach op haar magere, bleke gezicht. Maar het was niet de blije, sprankelende glimlach waarmee ze zo gul was in de tijd dat mijn aa de nog leefde. Deze was geforceerd en haar ogen bleven dof.
‘Ik neem je mee naar de grote stad, naar Kanton,’ vervolgde ze. ‘We mogen met boer Tang meerijden op zijn kar.’ Ze goot wat koud water in de tobbe.
Ik klapte juichend in mijn handen. Ik was nog nooit in Kanton geweest, maar ik had er van rondreizende vertellers allerlei verhalen over gehoord. Op straat krioelde het van de venters die gesuikerde pruimen, zoete broodjes en geroosterde kastanjes verkochten. Mijn maag knorde bij de gedachte, en herinnerde me eraan dat ik sinds de kom waterige congee gisteren niets meer had gegeten. De vertellers beschreven ook de rondreizende acrobaten, de mannen die levende slangen doorslikten en de poppentheaters.
‘Gaat Kleine Broer ook mee?’ vroeg ik.
‘Die is nog te jong,’ zei ze. ‘Hij zit bij de buren, zij zullen vandaag op hem passen. Dit is een uitstapje voor moeder en dochter.’
‘Waarom gaan we ernaartoe?’
‘Kleine meisjes moeten niet zoveel vragen stellen,’ zei ze berispend. ‘Brave meisjes zwijgen, houden zich aan de regels en zijn gehoorzaam.’ Haar toon was mild, maar haar gezicht was vertrokken van ellende, en uit angst vroeg ik niet verder.
Ze knielde voor me op de grond en nam mijn gouden lotussen in haar handen.
‘Weet je nog waarom ik je voeten ging inbinden? Je was nog maar vier,’ zei ze.
‘Omdat… omdat…’ Ik schudde mijn hoofd.
Met een diepe zucht legde ze het uit. ‘Andere meisjes van zes in ons dorp zouden nu pas met het inbinden van voeten beginnen. Op het platteland wachten gezinnen soms tot hun dochter zeven of acht is, omdat ze zitten te springen om een extra paar handen. Maar dat is riskant. Weet je waarom?’
Ik schudde opnieuw mijn hoofd.
‘De botten zijn dan misschien al te hard om nog gevormd te worden. Ik hou zoveel van je dat ik jouw voeten twee jaar geleden al ben gaan inbinden, alsof je al een dametje was. Om je de perfecte lotussen van goud te geven zodat je op keizerlijke concubine Yao Niang kan lijken. Weet je het nog?’
Hoofdstuk 2
Linjing
Aa Noeng had tegen me gezegd dat Kleine Bloem haar bijzondere geschenk aan mij was. Ze hoopte dat we samen zouden opgroeien, net als zij en Cerise, die haar muizai was geworden toen ze allebei zes jaar waren. Tante Schitter en nicht Gratie waren vreselijk jaloers dat ik een dienstmeisje met ingebonden voeten had. Zelfs de zachtaardige Tweede Aa Noeng keek me afgunstig aan. Maar ik vond het vreselijk hoe mijn moeder met Kleine Bloem dweepte en ons met elkaar vergeleek. Mij met een slavin!
‘Linjing!’ riep Aa Noeng. ‘Kijk eens naar de satijnsteken van Kleine Bloem. De combinatie van karmijn en magenta is werkelijk subliem. Ik zou al blij zijn als jouw werk half zo goed was.’
Mijn moeder sprak tegen mij, maar ze hield haar gezicht naar mijn muizai gewend, hun hoofden raakten elkaar bijna terwijl ze de precieze, regelmatige steken bewonderde die onder de naald van Kleine Bloem bloeiden en het blaadje viltachtig groen kleurden, met her en der donkere accenten. Ik begreep niet wat Aa Noeng bedoelde als ze het over rood of roze had, want voor mij was alles een troebele mengeling van geel, blauw, dofgroen of grijs, maar dat durfde ik haar niet te vertellen. Ik stak mijn naald in de zijde en rukte de draad er aan de andere kant uit. De steek trok rimpels in de stof en nam de belendende steken mee. Aan de overkant van de tafel smeet ik met ontblote tanden mijn borduurring op het gepolijste hout en wachtte tot Aa Noeng me zou opmerken. Kleine Bloem keek als eerste op. Onze blikken kruisten elkaar. Zij sloeg als eerste haar ogen neer en richtte haar aandacht weer op haar borduurwerk terwijl ik mijn nagels in mijn handpalmen boorde.
‘Linjing, gedraag je niet als een wilde,’ zei Aa Noeng bestraffend. ‘Zo geef je je muizai toch niet het goede voorbeeld?’
‘Zij is de wilde, hoor,’ wierp ik tegen. Er verscheen een rimpel in mijn moeders prachtige hoge voorhoofd. Ik snelde op haar af, trok voorzichtig met duim en wijsvinger de mouw van mijn muizai omhoog om de korsten niet aan te raken, en liet Aa Noeng de vlekkerige rand zien. Ze keek me met een ijzige blik niet-begrijpend aan, dus ik legde het uit. ‘Kleine Bloem veegt haar neus aan haar mouw af.’
Blozend trok Kleine Bloem de mouw uit mijn vingers. Ze verstopte haar beide handen onder de tafel en boog haar hoofd zo diep dat haar neus bijna haar borduurwerk raakte. Maar mijn moeder gaf Kleine Bloem geen standje. ‘Dat is niet aardig, Linjing,’ zei ze. ‘Het is nog maar één omloop van de maan geleden dat Kleine Bloem haar familie moest verlaten. Je moet geduld met haar hebben tot ze haar plattelandse gewoontes heeft afgeleerd.’
‘Maar ze gaapt zonder een hand voor haar mond te houden,’ voegde ik eraan toe. ‘Laatst raapte ze mijn caa siu bao van de vloer en heeft ze ’m zomaar in haar mond gestopt, als een hond. Die familie van haar moet een stel varkens zijn geweest.’
De dikke tranen die over Kleine Bloems wangen rolden, drupten op het bladpatroon en maakten vlekken. Het snot liep uit haar neus, maar toen ze haar arm wilde optillen, verstarde ze halverwege en ze stopte snel haar hand weer onder de tafel. Ik voelde een zweem van spijt en wilde mijn zakdoek pakken, maar Aa Noeng was me voor. Ze klopte Kleine Bloem op haar rug en droogde haar tranen met een smetteloos zijden doekje. De vochtig glanzende ogen van Kleine Bloem werden groter toen haar blik heen en weer ging tussen mijn grimas en mijn moeders glimlach. Ik had haar het liefst een klap gegeven omdat ze zoveel aandacht kreeg, maar ik wilde mijn moeder niet nog bozer te maken.
‘Een wrede meesteres oogst geen loyaliteit,’ waarschuwde Aa Noeng me. ‘Kleine Bloem is gehoorzaam en geduldig, eigenschappen die jij je eigen zou moeten maken als je haar borduurwerk wil evenaren. Het is zonde dat zo’n meisje op het platteland ter wereld is gekomen. Als je niet heel hard je best doet om je gedrag en je borduurwerk te verbeteren, denken de mensen nog dat jij de muizai bent.’
Mooie tekst:
Opgedragen aan mijn man, het anker in mijn leven, en aan mijn moeder en vader – dankzij jullie opofferingen kon ik in Australië een leven leiden met kansen die ik nooit had gehad als ik in mijn geboorteland was gebleven.
Het verhaal:
China, negentiende eeuw. Het meisje Kleine Bloem wordt door haar arme ouders verkocht aan een rijke familie. Ze wordt het dienstmeisje van hun dochter Linjing. Omdat Kleine Bloem gebonden voeten en borduurtalent heeft is Linjing jaloers op haar en doet ze er alles aan om haar dwars te zitten. Ondanks hun ongelijke positie binnen de familie hebben ze elkaar nodig om hun toekomst veilig te stellen. Dan gebeurt er iets wat het leven van beide meisjes volledig op de kop zet en voor altijd verandert.
Mijn leesbeleving:
Ik citeer niet snel een quote van de voorkant van een boek. Maar Santa Montifiore (toevallig een van mijn favoriete auteurs, haar man ook trouwens) vat het boek zo treffend samen: ‘Hartverscheurend en hartveroverend tegelijk, wat een fantastisch nieuw talent! ‘- bestsellerauteur Santa Montefiore
Doordat het verhaal vanuit diverse perspectief en in de ik vorm wordt verteld komt dit verhaal snoeihard binnen. Ook het feit dat Kleine Bloem, de Muizai oftewel slavin is en vanuit die levensstandaard haar gevoelens en gedachten deelt, haar lijden zowel fysiek als mentaal en Linjing, een jonge lady van hoge Chinese komaf vanuit haar “gouden lepel in de mond” levensstandaard haar zielenroerselen deelt. Vaak weerzinwekkend, doordrenkt met afgunst jegens haar Muzai maar ook hartverscheurend omdat haar moeder haar koste wat het kost kil blijft bejegenen. Geen ruimte voor knuffelen of het vormen van een empatisch en liefdevol gemoed. Echter dit is geen excuus van de omhooggevallen arrogantie en wreedheid die Linjing maar wat graag bezigt om de controle te houden en te laten weten dat zij zich hoogverheven voelt boven diegenen die de term mens niet mogen dragen en als een insect vertrapt kunnen worden. Het gekraak daarvan onder je voet voel en hoor je gewoon.
Maar ondanks alle smerige, intens gruwelijke en meer dan hartverscheurende momenten biedt dit verhaal de lezer een inkijk in het verleden van China. Haar cultuur, gebruiken, taal, levenswijze, de rangen en standen, de geuren en kleuren van een lang vervlogen tijd. Deze lang vervlogen tijd wordt kraakhelder opnieuw tot leven gewekt en krijgt gedetailleerde gestalte in de personages. Zij bestaan niet slechts als namen op papier, of in mijn geval een E-book, ze leefden echt iedere keer als ik hen verhaal las. Ik was overal getuige van. Vaak had ik het gevoel dat de personages mij diep in de ogen aankeken terwijl zij hun verhaal vertelden.
Dit raakte mij tot diep in mijn ziel, ging onderhuids en verliet mij niet totdat ik het verhaal uit had. De personages ontwikkelen zich gedurende het verhaal. Ze gaan de dialoog met elkaar aan. De diep etterende wonden en grove gevolgen van diepgewortelde jaloezie verschijnen ten tonele. Vaak die stem die blijft zeggen ik ben de baas over jou jij moet naar mij luisteren. Ook als de kaarten allang anders geschud zijn en de verhoudingen oftewel levensstandaard gelijk zijn. En dan geld het recht van de sterkste. Het spreekwoord spreken is zilver en zwijgen is goud vind ik van toepassing op dit verhaal. De liefde en passie voor naald en draad maakte me dwars door alle kilte een warm gevoel van adoratie en hoop bieden.
Ook al is je toekomst niet met goud geplaveid en zul je als je als dubbeltje geboren bent nooit een kwartje worden. Dat rotsvaste vertrouwen in het subliem en met zoveel schoonheid doortrokken ambacht als krachtig wapen inzetten voor lijfsbehoud vond ik bewonderingswaardig. Dankbaar dat ik mee mocht op deze levensreis. Een met rauwe, afschuwelijke momenten maar ook een waar liefde in doorsijpelde en waardoor twee harten in hetzelfde ritme slaan. Wars van rangen, standen, overtuigingen en eeuwenoude gebruiken schiet cupido gewoon raak. Net toen ik dacht dat er een gouden toekomst aan brak kwam er nog een nagelbijtende en horror achtige finale. De plot had ik niet voorzien maar vond ik ijzersterk. In de epiloog vond alles een duidelijk eindpunt. Het nawoord van de auteur vond ik leerzaam en fascinerend. Met name de uitleg van de diverse Chinees Kantonese woorden en hun karakters. En ook de totstandkoming van dit verhaal vond ik heel waardevol.
Mijn mening:
Ik geef 5 sterren.
Een hartverscheurend maar ook hartveroverend verhaal. Doorspekt met informatie over de geschiedenis van China. De levensstandaard, de overtuigingen, de cultuur, de taal, de gebruiken ze boeiden mij mateloos. Ik kon dit verhaal amper weg leggen.
Doordat het in de ik vorm verteld wordt vanuit divers perspectief en achtergrond maken dit een beeldend, boeiend, filmisch en zeer indrukwekkend verhaal. Natuurlijk dacht ik vaak wanneer komt boontje nu om zijn loontje. En hoeveel tegenslag kan een mens verdragen. Dit voelde ik dan diep in mijn ziel kerven. Ik denk dat je pas overtuigend en met gevoel iemands tranen kunt wissen als je hun achtergrond, gevoelens en overtuigingen uit den treure kent. Blind varen op jaloezie en het niet krijgen waar je denkt recht op te hebben vanuit je komaf zijn fatalistisch en wreed. Maar het is in vele landen en hun geschiedenis hetzelfde.
Het is goed dat deze geschiedenis in een verhaal verwerkt wordt. Zo krijgen we meer kennis en inzichten in hoe andere culturen werken. Leren we naar elkaar luisteren en van elkaar leren.
Ik lees graag meer van deze auteur. Dit verhaal deed mij denken aan perzikbloesem lente van Melissa Fu en het laatste verhaal van Mina Lee van Nancy Jooyoun Kim. Ook Oosterse verhalen die je een inkijk bieden in een wereld die wij westerlingen niet kennen. Maar door erover te lezen dat deze wel gaat leven.
Bedankt Ambo Anthos dat ik fit boek mocht lezen en recenseren. Het heeft diepe indruk op mij gemaakt.