Het zwarte verdriet

Recensie van:
Het zwarte verdriet
Een verhaal over het koloniale leven in Belgisch-Kongo
Liefde, haat, trouweloosheid en een aaneenschakeling van gruwelijke misdaden ten tijde van de Belgische koloniale periode.
Auteur:
Christian Meadow
is een prijswinnende Belgische auteur. Hij won in 2020 de Nederlandse BoekGoudprijs in de categorie beste roman. Hij schreef de succesrijke trilogie Deus Vult en een roman over de Belgische bijdrage aan de Koreaanse oorlog. Het Zwarte Verdriet is inmiddels zijn vijfde werk.
Christian groeide grotendeels op in Duitsland, waar hij tevens een belangrijk deel van zijn professionele leven doorbracht. Het voorbije decennium werkte hij als leidinggevend ambtenaar voor de militaire inlichtingendienst te Antwerpen. Inmiddels geniet hij van zijn pensioen in het buitenland.
Wijze van lezen:
Recensie-exemplaar ontvangen voor deelname aan de blogtour van het boek/de PDF Het zwarte verdriet van auteur Christian Meadow in ruil voor mijn recensie en deelname.
Uitgeverij: Boekscout
Genre: historische roman
Cover en flaptekst:
Op de cover een prachtige tekening van een Afrikaanse vrouw. Op haar gezicht is verdriet, ontgoocheling, angst en verslagenheid af te lezen. Kortom alles waar het in dit verhaal over gaat. Door naar de cover te kijken voel je en ervaar je dat.
De flaptekst is hartverscheurend maar ook nieuwsgierig makend naar dit verhaal.
Quote:
Het zwarte verdriet: Met grof geweld wordt je gedwongen in een keurslijf. Niets is van waarde; je etniciteit, geloof, taal en cultuur worden verketterd. Kennis wordt je onthouden. Om zo macht uit te oefenen, het “ware” geloof te brengen. Je bent vastgeketend zodat terug vechten nutteloos is. Mentale en fysieke uitholling. De teloorgang van een waardevolle natie, nutteloze kolonisatie vertrappen wat waardeloos is in het zicht van het grote goed: gedwongen welvaart brengen waar niet om gevraagd is. Zakken vullen met geld dat jou niet toebehoort. Wegkijken van de tranen die vloeien, huiveren van het “zwarte” verdriet.
Mooie tekst:
Het Zwarte Verdriet is het boeiende verhaal dat het leven schetst van een jong gezin dat terechtkomt in een onbekende koloniale wereld.
Bron: www.boekscout.nl
Het verhaal:
1936-1942, tegen de achtergrond van de aangroeiende verrechtsing in het Europese politieke machtsspel ontvlucht een uiteengerukt gezin België.
Bij aankomst in de kolonie vallen de schelpen van hun ogen. Ze belanden in een wereld waar het racisme hoogtij viert en apartheid in al zijn facetten gemeengoed blijkt te zijn.
Wanneer Albert en zijn dochter het trieste verhaal horen van een kindje dat met geweld uit de handen van haar zwarte moeder wordt gerukt, start de bloedstollende zoektocht naar de kinderen van de zonde, de métissen.
Mijn leesbeleving:
La vérité a plusieurs visages, le mensonge n'en a qu'un. De waarheid heeft verschillende gezichten, de leugen slechts een. Een uitspraak van Georges Schehadé uit het voorwoord van de auteur vind ik toepasselijk op dit verhaal. Een verhaal zo duister dat het je bevattingsvermogen aantast. Je gelooft het niet dat het op vele fronten op waarheid berust. Het zou zo uit een horror boek kunnen komen. Waarom dachten kolonisten dat zodra zij voet zetten aan een voor hen nieuw land dat zij vanaf dan de heerschappij hadden over het gehele land, cultuur, etniciteit, geloof, taal, opleiding en opbouw van dat land?
Waarom de mensen die daar wonen verachten, onderdrukken, verdelgen alsof het insecten zijn, overheersen, generaliseren dat zij dom en lui zijn. Ze onderwerpen aan dwangarbeid en ze met geweld in het gareel schoppen? Het geeft me herinneringen aan het boek Kroesvee van John Meilink. Ook een historisch sterk beeldend verhaal over het slavernijverleden. Dit is niet alleen een zwarte bladzijde uit de geschiedenis van België maar uit die van talloze Europese landen.
Toen ik begon met lezen voelde het alsof ik gevangen zat onder een dik gesponnen web waarin ik gevangen zat in een harde cocon. Angstig wachtend op de spreekwoordelijke spin die me zou komen doden. Wat was tot nog toe mijn leven waard geweest? Doelloos werken in een snel en genadeloos tempo, saai en afstotelijk. De dagen grijs gekleurd. Alsof ik me continu in een grijze mist bevond. Zo ervoer ik het dagelijkse leven van het personage Albert. De enige opsmuk in zijn keurslijf leven een stiekem uitstapje naar een promiscue club. Thuis in zijn café levend met een echtgenote met een dubbele agenda en een dochter die haar horizon wil verbreden.
Eerst moest ik wennen aan alle personages en plaatsen van handeling. Me het Belgische dialect eigen maken. De schakelingen in plaats en tijd en personages was duidelijk gedaan. De uitspraken van talloze personen onder de hoofdstukken vond ik een ware toevoeging.
Eerst begreep ik niet wat de ene plek met de andere te maken had. Maar gaandeweg werd dat duidelijk en trok de mistsluier op. Wat volgde was een gedetailleerd, leerzaam, gepassioneerd, hartverscheurend, mensonterend, avontuurlijk verhaal
De persoon die me na aan het hart lag was Albert. Wat een lef om een totaal nieuw leven te beginnen aan de andere kant van de wereld. Door de beeldende, haast filmische schrijfstijl die de auteur hanteert voelde het alsof ik mee reisde in het reis gezelschap. Ik snoof de voor mij nieuwe geuren op, raakte geïntrigeerd door de uitbundige flora en fauna, ergerde me mateloos aan de vreselijke, kortzichtige, gruwelijke, racistische, gewelddadige houding van de “witte” mensen tegenover de oorspronkelijke bewoners van Congo.
Wat heeft Christian Meadow een fascinerend verhaal geschreven. Dat me continu op het puntje van mijn stoel hield. Er gebeurde continu wat. Ik voelde de spanning, ervoer de verwondering en de afschuw over datgene wat Albert zag. Ik roemde zijn recalcitrantie en zijn voor die tijd rebellerende houding tegenover het bestaande regime. De intense vriendschap met het “Afrikaanse” The A Team. De diepgaande band met zijn dochter. De tenenkrommende, verwrongen, giftige en moedeloze escapades van zijn “eega” die opmerkelijke gelijkenissen vertoonde met een slang. Toeslaand wanneer je het niet verwacht, je bedwelmen met gif en dan de dodelijke fatale beet geven.
De personages zijn gedetailleerd en diepgaand uitgewerkt. Ik zag ze voor me. Ik leerde hun gedachtegang en karakter kennen. Velen droeg ik op handen, daar kreeg ik een band mee. Anderen kon ik wel vertrappen. Dat gaf ook maar gelijk de levensechtheid aan. Wel viel op dat de personages die ik verafschuwde leken samen te spannen tegen de personages die ik leerde waarderen. De dialoog was sterk tussen de personages en ze maakten allen een duidelijke ontwikkeling door.
Ik heb veel geleerd over de cultuur, de taal, de flora en fauna, de culinaire keuken en de Congolezen mensen. Wat een opgedane rijkdom. Een verhaal dat me gaandeweg vastgreep en niet meer losliet. In het begin had ik even moeite met alle namen, het Belgische dialect en de wisseling in plaatsen en personages. Maar dat werd ruimschoots goed gemaakt verderop in dit verhaal. Tot aan de onverwachte plot is dit verhaal vol uitdagingen, te nemen hindernissen, wie kun je vertrouwen, denk je in zwart wit of in de kleur van je hart?, hoe zorg je ervoor dat ieder mens het goed heeft en hoe bedek je dat voor diegenen die aan de touwtjes trekken? Die menen dat zij door hun kennis, afkomst, etniciteit en geloof de waarheid in pacht hebben. Die het gore lef hebben om, de in hun ogen, inferieure mens te onderwerpen aan dwang, geweld zowel mentaal als fysiek, hen kennis en opleiding ontberen en bezit nemen van de rijkdom van hun land. En zich toe eigenen wat niet van hen is. Een knap geschreven historische roman. Een intens fijne eerste kennismaking met auteur Christian Meadow.
Mijn mening:
Ik geef 5 sterren.
Deze 5 sterren had ik niet verwacht in het begin van het lezen. Maar wat ben ik blij dat ik doorgegaan ben met lezen van dit verhaal. De door mij ervaren mist is eigenlijk een goede weergave van de auteur van hoe Albert tevergeefs zich probeerde vast te klampen aan de trein des levens die in een monotoon ritme en duizelingwekkende vaart door denderde. Wars van gevoelens, beleving en het kunnen en durven genieten van je leven. Het je losscheuren uit een dogmatisch leven. De wurggreep van een huwelijk, niet in staat om de ketenen te verbreken. Maar dan toch de kracht vinden om los te breken en je horizon te verbreden.
Een verhaal in een tijdsperiode waarin de visie van alles totaal anders was als vandaag de dag. Dreiging van op handen zijnde oorlogen. Waar etnische ongelijkheid, generaliseren over andere culturen de norm was, geweld en onderdrukking dagelijks voorkwam.
Waar geloofsherders vastberaden en op wrede wijze hun geloof opdrongen en dit onder het mom van devotie, goddelijke “zelfverzonnen” openbaringen die maar in het straatje pasten van vroom zijn en daardoor doordrenkt van goedheid. Terwijl je moedwillig een schaap in wolfskleren bent. Een gruwelijke tweedeling in kleuren terwijl de kleur van het hart de norm zou moeten zijn. Ieder mens gelijk aan elkaar. Ieder mens is immers een parel in Gods hand.
Ik werd kwaad van al dat nodeloze geweld dat nergens op gebaseerd was. Enkel op machtsvertoon, onderwerping aan diegene met aanzien en geld. Diegene met een blinkend uiterlijk maar een verdorven hart. Dan was de inmenging van Albert en zijn vrienden een Godsgeschenk maar helaas voor die tijd nog maar een druppel op de gloeiende plaat.
Christian Meadow hartelijk dank voor dit rijk gedocumenteerde, historische, leerzame, indrukwekkende, rauwe, hartverscheurende maar ook passionele, hoopgevende, zeer beeldende, haast filmische verhaal. Dat nog duidelijker werd door het verklarende voor en nawoord, de uitgebreide voetnoten en de kaart van Congo.
Ik lees graag meer van jouw verhalen. Hartelijk dank dat ik het mocht lezen en ik mocht deelnemen aan de blogtour.