Een prachtig eerbetoon aan mensen, die hun leven op het spel durven zetten voor vreemden.

Via een win-actie van Hebban mocht ik het boek "Ik zie je aan de overkant" van Brenda Meuleman lezen, in ruil voor een recensie. Met dank aan uitgeverij Luitingh-Sijthoff voor het gewonnen boek!

Brenda Meuleman is een voor mij nieuwe schrijfster, die al meerdere historische romans heeft geschreven. Deze spelen zich af in verschillende tijdperken, van de Romeinse tijd tot de 17e eeuw, of het Midden-Oosten begin jaren '20. In de roman "Ik zie je aan de overkant" gaat het om een tiental dagen in september 1944, net voor en tijdens de operatie Market Garden in Nijmegen, de woonplaats van de schrijfster.

De invalshoek is origineel: het verhaal wordt beschreven vanuit het oogpunt van drie vrouwen en een man. De vrouwen zijn allereerst moeder Antonia, verloskundige, die in de, in februari 1944 door een bombardement deels verwoeste stad, en met de dreiging van een geallieerde invasie, probeert haar werk zo goed mogelijk te doen. Verder spelen haar beide dochters een grote rol. Claar, de oudste, is betrokken bij een verzetsgroep en doet daar gevaarlijk werk. De jongste, Hanna, werkt als verpleegkundige in het ziekenhuis, waar ze heel wat door de oorlog veroorzaakt leed meemaakt. De drie vrouwen hebben een sterke band, mede door het overlijden, net voor de oorlog, van hun man en vader. Maar deze band wordt op de proef gesteld, als Antonia een Joods jongetje als onderduiker in huis neemt en daardoor niet alleen hun gezin, maar ook het verzetswerk van Claar in gevaar brengt. En Claar op haar beurt betrekt zus Hanna in de verzetsactiviteiten, met alle gevaren die daar bij horen. De man in het verhaal is de Amerikaanse soldaat Walter, in Engeland beland met het oog op de bevrijding van Europa. En uiteindelijk blijkt hij te worden ingezet in Nederland, in het voor hem volslagen onbekende Nijmegen ("Naimie?") bij de operatie om de bruggen van die stad in geallieerde handen te krijgen.

De hoofdstukken in het boek zijn afwisselend vanuit deze vier personages geschreven. Dit is heel goed te volgen, doordat de naam van de persoon steeds boven het hoofdstuk staat. Daarnaast is het boek verdeeld in "dagen", te beginnen bij "Zes dagen voor operatie Market Garden" tot "Dag vier van operatie Market Garden". Deze indeling zorgt voor de nodige afwisseling en tevens spanning. Vooral omdat jij als lezer weet, dat Market Garden eraan zit te komen en wat dit inhoudt. Ik vond dit de grote kracht van het boek. Je wil steeds doorlezen om te weten hoe het met ieder van de hoofdpersonen verder gaat. En doordat het verhaal telkens vanuit iemand anders verteld wordt, krijg je met ieder van hen een band en begrijp je ook hun beweegredenen, twijfels en angsten.

Opvallend is de overeenkomst in de beweegredenen van de hoofdpersonen om (in het geval van de vrouwen) verzets- of onderduikactiviteiten te ontplooien; en bij Walter om zich in te zetten voor de bevrijding van Europa. De vrouwen zijn hierdoor geïnspireerd door hun overleden man/vader. “Wie aan zichzelf denkt doet niets, verandert niets en zorgt er indirect voor dat we toegeven. Lafaards veranderen niets in de wereld.” Voor Walter geldt, dat hij zijn ouders trots wil maken, omdat hij het idee heeft hen in het verleden alleen maar teleurgesteld te hebben. “Ik hoop eindelijk iets goeds te doen in mijn leven door mee te helpen deze oorlog te winnen”.

De schrijfstijl is zeer aangenaam: vlot, beeldend, empathisch en realistisch. Het boek is zeer waarheidsgetrouw. Ik ken de stad Nijmegen enigszins en waande me wel in de straten daar. Ook de verhaallijn over het onderduiken wekte herkenning, uit bijv. het dagboek van Anne Frank of de verhalen van mijn (groot)ouders, die de oorlog nog hebben meegemaakt en ook onderduikers hebben gehad.
Uit het nawoord van de schrijfster blijkt ook hoeveel onderzoek ze heeft gedaan en dat, hoewel geromantiseerd, een groot aantal (bij-)personen, gebeurtenissen, plaatsen en gebouwen zijn gebaseerd op de werkelijkheid. En die is niet altijd even mooi: sommige passages zijn ronduit gruwelijk, hoewel nog ingetogen beschreven. Ik zou het boek dan ook niet als “feelgood” willen bestempelen, hoewel het ook een luchtige kant heeft door enige romantische ontwikkelingen. Maar de gebeurtenissen en ook het verloop van het verhaal passen wat mij betreft toch niet in die categorie.

Het einde van het boek, met een epiloog in de vorm van een brief, gedateerd op 25 oktober 1944, kwam voor mij wat te vroeg. Ik zou heel graag nog meer hebben gelezen over hoe het verder ging, bijv. met het ondergedoken Joodse jongetje. Maar dat is alleen maar een goed teken. Ik zal na dit boek ook zeker meer gaan lezen van deze schrijfster.

“Ik zie je aan de overkant’ is een indrukwekkend verhaal over een andere kant van de oorlog, over sterke vrouwen en onbaatzuchtige hulp en inzet, vaak voor onbekende mensen. Een eerbetoon aan mensen, die “zoals vele soldaten of iedereen, die een daad van verzet heeft gepleegd en het niet mocht overleven, gestorven zijn voor anderen, voor de vrijheid van mensen, die hun vreemd zijn – nu en in de toekomst.”
Dus ook voor ons!