Klein verhaal over een groot probleem

Justyce zit met vragen. Vragen waar niemand echt antwoord op heeft, dus schrijft hij brieven aan Martin Luther King. Wat zou Martin doen? van Nic Stone gaat over het leven van een gewone jongen in een wereld van etnisch profileren en politiegeweld.  

Stel: je helpt een dronken vriend(in) om thuis te komen, waarbij de vriend(in) tegenspartelt. Een agent ziet dit en pakt jou hardhandig aan en slaat je in de boeien. Hij denkt namelijk dat je van plan bent om de auto te stelen van deze vriend(in) en niet dat je iemand aan het helpen bent. Je huidskleur is immers donker en je draagt een capuchon. Hoe zou dit jou veranderen in het leven? Hoofdpersonage Justyce overkomt het en hij begint hierna brieven te schrijven aan Martin Luther King. Omdat ook Justyce niet weet hoe hij om moet gaan met deze ervaring. De brieven die Justyce schrijft vallen steeds tussen gebeurtenissen in. Het overgrote deel van het boek is het dus ‘gewoon’ een verhaal.  

Het standpunt van schrijfster Stone over het politiegeweld en racisme is duidelijk. In het boek zijn er zowel personages die het gedrag van de politie verdedigen als personages die hier tegenin gaan. Erg subtiel is het niet gedaan, waardoor dit boek misschien niet iedereen zal aanspreken, zelfs al is het een enorm belangrijk onderwerp om onder een groter publiek te delen. Misschien dat het er soms wat dik op ligt, maar aan de andere kant heeft de schrijfster natuurlijk wel een punt: racisme is slecht.  

De schrijfster laat verschillende personages verschillende standpunten hebben in de discussies die losbarsten in het boek zelf, terwijl hoofdpersonage Justyce zich overal een beetje buiten houdt en vooral intern worstelt met de verwachtingen die mensen van hem hebben. Het duurt lang voordat hij voor zichzelf op durft te komen en dat is realistisch gebracht door Stone. Het machteloze gevoel van Justyce wordt in het boek benadrukt doordat er veel om hem heen gebeurt waar hij weinig invloed op heeft.  

Justyce wordt twee kanten op getrokken. Mensen verwachten van hem dat hij de goede student is (wat hij ook is), maar aan de andere kant trekt de misdaad. Als de politie hem toch al ziet als crimineel, waarom zou hij dan nog zijn best doen op school? Stone brengt deze tweestrijd juist wél goed en subtiel. Justyce gaat bijvoorbeeld niet ineens de criminaliteit in. Dat zou niet passen bij hoe we hem leren kennen. Hoewel hij als student aan een goede school kansen heeft die zijn oude buurjongens niet hebben, is de aantrekkingskracht van de criminaliteit groot voor Justyce.  

Naast Justyce hebben andere personages weinig diepgang. Een personage dat helemaal aan de zijlijn lijkt te staan, terwijl ze wel veel invloed heeft op het verhaal is ex-vriendin Melo. Het enige wat we van haar weten is dat ze er goed uitziet en dat ze soms blijkbaar erg dronken wordt. Jammer, want de ervaringen van een half zwarte, half witte vrouw hadden vast ook veel toe kunnen voegen aan het verhaal over racisme.  

Maar misschien trekken alle andere personages aan het korte eind, omdat het verhaal nu eenmaal kort is. Als je er even goed voor gaat zitten kan het in een keer uitgelezen worden. Toch kan het verhaal in deze korte periode flink heftig toeslaan op de emoties. Eén gebeurtenis hakt er hard in voor Justyce en zijn pijn voel je als lezer ook. Dit is erg knap gedaan.  

Wat zou Martin doen? is een vlot geschreven boek met een belangrijk thema. Dat thema ligt er soms misschien te dik op, maar dat is misschien niet eens zo erg. Het is een aangrijpend verhaal, waarbij zakdoekjes zeker van pas komen.