Sfeervol absurdisme van een niet-te-vergeten schrijver

John Flanders (1887-1964) - of ook Jean Ray - heet van geboorte Raymond Jean Marie de Kremer en heeft ook onder verschillende andere pseudoniemen gepubliceerd. Hij was veelschrijver: naast toneel- en theaterwerk (vanaf 1907) schreef hij honderden fantastische en absurde verhalen, jeugdboeken, romans ('Malpertuis' is daarvan het meest bekende). Hij was medeauteur van 'Vlaamse Filmkes'.
Flanders had een grote fantasie. Zelfs in die mate, dat niet duidelijk is of de informatie over hemzelf wel altijd klopt. Zijn beschrijvingen van steden, landen, gewoonten en handelingen zijn zó scherp en levensecht, dat men zich afvraagt of het wel juist is dat hij er zelf nooit is geweest. In ieder geval: zijn enorme fantasie zorgde voor een constante productie van verhalen tot aan zijn dood in 1964. (bron: o.a. Wikipedia).

De bundel 'Bizarre verhalen' bevat 18 verhalen.
Wat mij trof was de sfeer.. Prachtige beschrijvingen van sfeervolle wijken uit vooral Gent en Londen zorgden ervoor dat ik me regelmatig waande in mistige en rokerige 19e eeuwse straten. Ik zag kroegen, armoedige steegjes, havens met merkwaardige schepen en overvolle kroegen. In zulke omgevingen lopen vanzelfsprekend onbegrijpelijke mensen rond met vreemde gedachten en beroepen en gewoonten. Daar maak je bizarre gebeurtenissen mee, je hoort locale liederen en rijmen, er zijn moorden en verdwijningen, angstige besmettingen en bizarre politieonderzoeken.
De dialogen vond ik vaak vermakelijk, de schrijver voegt er wat (zelfgemaakt?) plaatselijk taalgebruik aan toe en dat functioneerde wat mij betreft prima.

De verhalen zijn meestal absurdistisch met magisch-realistische elementen. Ik heb al vaker het gevoel dat affiniteit hiermee meer Vlaams lijkt dan Nederlands - al is dit mogelijk meer mijn persoonlijke perspectief. Dat de schrijver hier en daar een vleugje horror toevoegt, is noodzakelijk. Gelukkig kiest hij voor de suggestie boven expliciete beschrijving.
Dat verhalen eindigen zonder een echte oplossing, zonder rationeel te kunnen begrijpen wat er nu eigenlijk gebeurd is, dat is bij deze verhalen logisch. De lezer blijft regelmatig achter met een beklemmende onzekerheid. Of om de schrijver te citeren: 'Doch over dat alles heb ik mijn eigen idee... Dat gij er een ander op na houdt, is uw zaak.'
De totaalindruk: de verhalen zijn vloeiend en boeiend geschreven. De detaillering beviel me uitstekend, ondanks de vaak wat tijdgebonden context van de verhalen kostte het me geen moeite om me in de omgeving te verplaatsen.

Er is door de redacteuren van deze bundel een uitgebreid notenapparaat aan de verhalen toegevoegd. Het tussendoor lezen van noten is natuurlijk lastig, zelfs wanneer ze precies op de goede plek steeds onderaan de pagina staan, zoals in deze bundel.
De noten zijn ontegenzeggelijk nuttig: Flanders schrijft gedetailleerd over locaties en handelingen, hij laat ook personages slang of plaatsgebonden uitdrukkingen gebruiken, enzovoorts. Zulke details zijn vaak belangrijk voor het goed begrip, tegelijk zijn ze zeer tijd- en locatie-gebonden. De kleur en geur worden door het notenapparaat probleemloos toegankelijk.
Een compliment voor de redactie is hier op zijn plaats: de noten zijn niet alleen inhoudelijk essentieel, ze zijn zeer toegankelijk geschreven en ze zijn regelmatig ook humoristisch.

Al met al: een mooie hommage aan John Flanders en gewoon een leuk boek om te lezen.

Zie ook:
https://schrijversgewijs.be/schrijvers/flanders-john/
https://nl.wikipedia.org/wiki/John_Flanders
https://www.knack.be/nieuws/geschiedenis/vergeten-volksverteller-john-flanders-de-man-die-de-vlaamse-jeugd-bang-maakte/