Is horror een teken van onze tijd?

Disclaimer: in 2023 staat er voor het eerst in de geschiedenis van EdgeZero een verhaal van mijn hand in de bundel. Dat is niet de schuld van de bundel: ik ben zelf pas in 2022 wat breder gaan publiceren.

EdgeZero 2023 bevat vijfentwintig verhalen, ‘De mooiste verhalen die in 2022 zijn gepubliceerd,’ zegt de bundel zelf. Uit een aanbod van 179 verhalen op het gebied van science fiction, horror en fantasy die in 2022 zijn gepubliceerd in tijdschriften of verhalenbundels, of zijn ingezonden voor verhalenwedstrijden, koos een jury de volgens hen 25 beste. Beperkende factor: per schrijver wil de jury niet meer van één verhaal opnemen – de enige ontsnappingsroute is om ook in duo’s te publiceren en een aantal gevestigde namen maakt daar dankbaar gebruik van. Het is een mooie formule, er zijn veel inzendingen en er kan dus goed geselecteerd worden. De jury heeft volgens mij in 2023 goed werk geleverd.

Zonder een statistisch vergelijkend onderzoek met vorige jaren te hebben gedaan, viel mij op dat een aanzienlijk aantal bijdragen met horror-elementen werkt. Ik vroeg me even af of dit komt door de publicatie van ‘Bloedzuigers in de polder’ in 2022, of dat het misschien een breder teken van de tijd is.
De donkere wolken van onze tijd zijn duidelijk. Er is een pandemie die elk moment weer kan opvlammen – en andere pandemieën liggen op de loer. Er zijn oorlogen zonder enig uitzicht op een vorm van oplossing, de maatschappij raakt ontwricht door de klaarblijkelijke noodzaak om partij te kiezen en de onmogelijkheid (in ieder geval op social media) om een evenwichtig en genuanceerd standpunten in te nemen. De steeds dringender klimaatproblemen maken de toekomst voor hele streken op aarde uitzichtloos en zullen binnen niet al te lange tijd tot weerproblemen en gigantische maatschappelijke ontwrichting leiden.

Natuurlijk hebben de donkere wolken invloed op iedereen, ook op auteurs en lezers. Ze komen terug in verhalen als thema’s of als onderdeel van de wereldbouw. Maar ik vroeg me af of een laag dieper het ook leidt tot een vorm van pessimisme. Is horror een manier om onze angsten te bezweren? Is vampirisme een metafoor voor het kapitalistisch systeem? Zijn zombies een manier om woorden te vinden voor onze angst voor pandemieën? Zijn dystopieën een manier om angst voor de toekomst te verwerken?
Verhalen met een optimistische invalshoek (en ja, daar hoort mijn verhaaltje bij) vond ik in deze bundel tamelijk schaars. Wél vielen me enkele verhalen op waarin opoffering en romantiek voor een weldadige afsluiting zorgen in harde werelden – ik heb dat ervaren als hoopvol. Een prachtig voorbeeld vond ik het verhaal ‘Huidoffer’ van Abram Hertoys – een mooi vertelde horrorstory, of is het toch een liefdesverhaal? Wat mij betreft één van de toppers in de bundel.

Ik wil niet alle verhalen bespreken, maar een paar vielen mij toch op. Ik ben fan van SF, dus (sorry, sorry): mijn voorkeur zit een beetje in die hoek.
‘Het meisje van de duizend onderdelen’ van Jorrit de Klerk was winnaar van de Harland Award en ook in deze bundel vond ik het verhaal ijzersterk in zijn weemoed en verlangen.
‘Koppoters woorden’ van Django Matthijssen en Anaïs Haen boeide mij meer naarmate ik verder las, het eind voldeed wat mij betreft prima.
‘Carcosa’ van Guido Eekhaut vond ik een prachtig sfeervol en melancholiek verteld verhaal, ik heb ervan genoten.
En ja, mijn meest favoriete verhaal is dan misschien toch ‘Huidoffer’. Tegelijk beklemmend en ontfermend. Maar eerlijk is eerlijk: geen SF. Oei, daar moet ik nog eens over nadenken.