Een bijna-non-fictie-ruimtereis

Enkele reis Mars' is een toegankelijke geschreven boek over een reis naar Mars. Op basis van de huidige wetenschappelijke stand van zaken wordt in 2025 een reis naar Mars georganiseerd. Het wordt een reis zonder terugreis: de vier deelnemers zullen op Mars moeten gaan overleven. Het is een leuk gegeven, dat al in meer sf-romans is gebruikt. Niet heel origineel, maar een gegeven met heel veel potentie.
Het is aansprekend thema, mede omdat het project bijna voor de deur staat. De schrijver geeft in dit boek een redeiljk realistisch beeld van hoe dit zou kunnen gaan gebeuren.
Eerlijk gezegd: als ze morgen zouden vertrekken en ik mocht mee: ik zou het zeker doen!

Het boek beschrijft het proces van de start tot het eind: het samenstellen van de bemanning die uit twee mannen en vrouwen moet gaan bestaan, de reis en de eerste worstelingen op het oppervlak van Mars. Leuke insteek is dat de vlucht commercieel wordt georganiseerd en dat dus de pers en social media een grote rol spelen in het bedrijfsbeleid en communicatie, en daarmee ook automatisch in de levens van de vier deelnemers aan de reis. Ook dit aspect zou wel eens heel dicht bij de werkelijkheid kunnen komen.

Er treden vanzelfsprekend problemen op. Elk van de bemanningsleden neemt zijn persoonlijke geschiedenis mee, er zijn relationele uitdagingen, er gaat technisch wat fout, de ruimtereis verloopt niet probleemloos, het leven op Mars heeft wat uitdagingen en natuurlijk is er ook nog internationale politiek en zijn Amerikanen en Russen en Chinezen actief. Alle problemen worden keurig beschreven en keurig opgelost. Technisch en wetenschappelijk en psychologisch en sociologisch kleurt het boek binnen de lijntjes: met een beetje falende technologie, een beetje brave seks, een beetje weed, een beetje relationele verkenning, een beetje kleine sociale confrontatie – het blijft allemaal rustig en overzichtelijk.

Misschien is dat het wel dat het boek uiteindelijk voor mij niet bijzonder maakt: het is in geen enkel opzicht speculatief of echt spannend. Er zijn geen bijzondere technische hoogstandjes. Er zijn geen problematische hoofdpersonen (daarover later iets meer). Er zijn geen echte relationele confrontaties of uitdagingen. Bij de opgevoerde crises is er geen invoelbare paniek of zelfs maar diepe ongerustheid. Consequentie is dat ik geen moment het gevoel heb gehad dat er ooit iets verkeerd zou kunnen gaan. - dit geldt voor zowel de sociale als de technische als de relationele probleemsituaties.

De schrijver heeft een relativerende manier van schrijven, neigend naar het flegmatieke. Alle hoofdpersonen delen daarin. Bij hoofdpersoon Jonah is het heel duidelijk, maar ook de andere hoofdpersonen lijken in dit opzicht op de schrijver. Het maakt de karakters voor mij afstandelijk, ik heb niet het gevoel gehad dat ik iemand van hen goed heb leren kennen of dat is iemand sympathiek of antipathiek ben gaan vinden. Ze zijn allemaal verstandig, goedwillend en redelijk - de bemanningsleden zijn natuurlijk op dat soort kenmerken geselecteerd maar ze zijn er ook wel allemaal heel uitzonderlijk goed in. Er zijn binnen of buiten het ruimteschip geen driftkoppen, geen onbetrouwbare spelers met dubbele agenda's, geen mensen die niet geïnteresseerd zijn in het begrijpen van anderen, geen domoren die gewoon hun eigen zin doen. Alle medemensen deugen en dat komt er bij iedereen ook daadwerkelijk uit. Het kan. Maar eerlijk gezegd zijn in boeken (en ook in werkelijkheid) redelijke mensen meestal niet de meest interessante. De schrijver lijkt die scherpte te hebben gemeden, voor mij teveel.

De epiloog was een afknapper – het had gewoon een hoofdstuk in het boek kunnen zijn met natuurlijk een uitwerking van de toch riskante keuze die gemaakt wordt. Is de epiloog een poging om een open einde naar een vervolg te creëren? Wordt op het laatste moment nog een soort moreel dilemma geïntroduceerd omdat dit aspect er nog te weinig in zat? De sociale interactie in de groep rondom het toch echt existentiële probleem vond ik oppervlakkig en daarmee kenmerkend voor de sociale en relationele kant van dit boek. Het is toch onbegrijpelijk dat er op dat moment niemand gewoon verschrikkelijk woest wordt?

Samenvattend draait het boek voor mij meer om gebeurtenissen dan om mensen. De beschreven gebeurtenissen zijn realistisch en worden op een correcte manier beschreven, problemen worden door de deelnemers constructief opgelost. Het boek is daardoor politiek correct, wat meer simpel dan uitdagend, meer documentaire dan spannend, meer ding- dan mensgericht.

Het is meer een bijna-non-fictie-ruimtereis dan uitdagende sociale of technische science-fiction.