Toegankelijk en nieuwsgierig makend

De kennis die de mensheid heeft van het heelal verdubbelt ongeveer elke tien jaar. Dat gaat veel te hard om het vakgebied over de volle breedte grondig bij te houden. Het is daarom een zegen dat we goed ingewijde journalisten hebben die enthousiast zijn voor alles wat zich 'boven' afspeelt, die genoeg verstand van zaken hebben om daarover betrouwbaar te vertellen en ook nog de gave hebben om het in begrijpelijke bewoordingen aan de geïnteresseerde lezer mee te delen. Govert Schilling is zeker zo'n wetenschapsjournalist.

Het boek behandelt in veertig herprinten van krantenartikelen (uit de Volkskrant) de belangrijkste gebeurtenissen in de sterrenkunde. Eén artikel per jaar sinds 1984. Over alle onderwerpen die in de sterrenkunde een rol spelen: van de zon tot planeetonderzoek tot extreme objecten als magnetars tot waarnemingen aan deeltjes en zwaartekrachtgolven. De artikelen zijn toegankelijk: er wordt geen natuurkundetheorie gebruikt, er wordt geen wiskunde ingezet, en er is geen grote basiskennis nodig.
Lezers die compleet blanco beginnen, zullen soms willen rondzoeken naar terminologie of achtergrondinformatie om de onderwerpen te kunnen plaatsen - voor wie nieuwsgierig is, zal dat geen probleem zijn en het is absoluut verrijkend. Ikzelf werd meermalen geprikkeld om (weer eens) iets dieper in onderwerpen te duiken (en het boek komt bij mij op de plank voor boekwerken die ik gebruik bij het nadenken over de 'werelden' van mijn SF-verhalen - zie bijvoorbeeld mijn verhalenbundel 'Anderen' met 25 verhalen over aliens - en dus over ons). Maar ook als je zulke vervolgtochtjes niet wilt maken, kun je nog gewoon genieten van goed vertelde verhalen, vaak gelardeerd met anekdotes en zijpaden die een leuk inzicht geven in de wetenschappelijke wereld.

De verhalen wordt allemaal gevolgd door een korte alinea waarin de auteur beschrijft welke ontwikkelingen er sinds het genoemde jaar op dat gebied zijn geweest. Die stukjes zijn werkelijk verrijkend, want die ontwikkelingen zijn soms aanzienlijk. Wat bijvoorbeeld de James Webb Telescoop heeft opgeleverd is op zoveel terreinen spectaculair. Dat heeft vaak geleid tot gigantische groei van onze kennis en veel beter begrip van wat we zien gebeuren. En nog vaker tot extra vragen, meer onverwachte fenomenen, nog grotere uitdagingen. Kosmische wetenschap is een geweldig uitdagend gebied.
Op andere terreinen blijken ontwikkelingen trager. Niet omdat we niet willen, maar omdat het opzetten van nieuwe planetaire missies of het ontwikkelen van veel betere telescopen is een traject van decennia. Bovendien zijn die gevoelig voor vertragingen: wereldpolitiek, pandemieën en financieringsproblemen zijn meer dan eens frustrerend voor projecten, en dan moeten we soms helaas nog even wachten op de volgende sprong voorwaarts.
Ja, het gaat snel. Voor de nieuwsgierigsten onder ons misschien niet snel genoeg - zulke lezers verwijs ik graag naar de (ook de modernere) schrijvers van harde SF, die er soms (meestal?) ontzettend naast zitten, maar tegelijk ons bewust maken van wat er allemaal nog in het vat zou kunnen zitten ( zie bijv www.wettum.org )

Conclusie?
Een bijzonder leuk boek voor iedereen die nieuwsgierig is naar wat we wel en niet weten van het heelal waarin we leven. Niet praktisch, wel altijd ontzettend boeiend. Toegankelijk, zolang je af en toe kunt accepteren dat je zelf de achtergrondkennis mist om de bizarre verschijnselen op waarde te schatten.
Lees en verbaas u over de pracht daarboven en de enorme inspanningen die voor de mens nodig zijn om iets meer over ons fantastische heelal te leren.
Govert Schilling: bedankt voor dit boek!