Opa babbelt

Het boek pretendeert heel wat: in het licht van de kosmos zullen tien van de grootste menselijke vraagstukken van onze tijd behandeld worden. Wauw!

Al lezend waande ik me in de gesprekskamer van een bejaardenhuis, gezellig keuvelend met een opaatje. 'Hij is nog goed bij,' zeggen we na afloop tegen elkaar als we teruglopen naar de auto. Alle wereldproblemen kent hij en hij heeft een mening en die kan hij best redelijk uitleggen. Opa vertelt leuk en bij de koffie en een gebakje houden we het wel een paar uurtjes uit.
Ik ben het op veel punten met de standpunten van opa eens, maar dat bepaalt natuurlijk niet de kwaliteit van dit boek. Dan moet je kijken naar argumentatie, formuleringen, redeneringen, coherentie, volledigheid, wetenschappelijke eerlijkheid. Dat soort dingen. Ach.

En 'in het licht van de kosmos'? Laat als eerste duidelijk zijn: dat 'kosmos' wordt er met de haren bijgesleept. Niks kosmos, gewoon een beetje logisch nadenken, emoties geen hoofdrol geven maar het van een afstandje eerlijk en rationeel bekijken (al geef ik toe: in het licht van veel maatschappelijke discussies van vandaag de dag is dat al heel wat ...)

Opa praat in gemiddeld korte zinnetjes. Hij formuleert makkelijk, blijft ver weg bij ingewikkelde argumenten - ik kan me niet voorstellen dat iemand die het bijvoorbeeld met zijn argumenten rond LGBTQ+ oneens is op enig punt iets nieuws zal horen of zal worden overgehaald om iets nog eens te overdenken.
De manier waarop hij zijn onderwerpen benadert, is nonchalant. Hij sleept erbij wat hem te binnen schiet, hij laat weg wat hem niet bevalt en bij klets lekker door over wat hij relevant vindt. Hij houdt van leuke anekdotes (het hoofdstukje over de misleidende manier waarop statistiek wordt gebruikt leent zich daar uitstekend voor en daar buit hij keurig uit), en anekdotisch bewijs is niet van de lucht.
Bij sommige vraagstukken (bijvoorbeeld over vegetarisme) lukt het hem niet om het niveau van borreltafelpraat te overstijgen - al moet ik eerlijk zeggen: voor een opa is hij zeer belezen. Maar of het feit dat veganistische medemensen afgrijselijk zijn in de ogen van aliens (ha, ja, daar komt het kosmische perspectief in beeld!) omdat die merkwaardige figuren in de hypothetische ogen van onze kosmische gasten een afgrijselijke voorkeur hebben voor het eten van jonge plantjes (taugé!) nu een nuttige bijdrage is aan beeldvorming ... Ik was niet onder de indruk. PS: de auteur houdt ontzettend van gebarbecued vlees, vertelt hij zelf.

Op veel plekken speelt de Amerikaanse achtergrond een duidelijke rol. Opa noemt zichzelf links, meent dat hij op sommige punten radicale standpunten heeft (en misschien is dat in de USA-context ook wel zo, ik kan dat slecht beoordelen), en is vooral overal overtuigd van het feit dat hijzelf de enig mogelijke rationele benadering voor de vraagstukken heeft gevonden. Tegenstanders worden af en toe geridiculiseerd, hun standpunten worden volgens mij (ook al ben ik het met die tegenstanders niet eens:) oneerlijk gebracht of zelfs belachelijk gemaakt. De aanpak reduceert de overtuigingskracht van zijn betoogjes aanzienlijk.
Ik vond het al lezend lastig dat ik het vaak inhoudelijk met zijn standpunten eens ben - je zou je bijna gaan schamen.
Ik vroeg me af - ook dat kan ik niet beoordelen - of de argumentatie van de auteur een afspiegeling is van de enorme kloof die het Amerikaanse politieke (en ik neem aan: maatschappelijke) landschap verdeelt. Ik kan me niet voorstellen dat het boek voor anderen dan Democraten enige opbouwende argumentatie biedt. Het lijkt werkelijk het meest op preken voor eigen parochie.

Al met al: ik vond het een oppervlakkig boek. Korte, vlotte zinnetjes. Simpele gedachtegangen die vaak de complexe onderwerpen nauwelijks recht doen. Vooringenomen standpunten die anekdotisch worden gebracht en bewezen.
Eigenlijk is het verbazend dat iemand de moeite heeft genomen het ook in het Nederlands uit te brengen. Ik neem aan dat de auteur veel betere boeken op zijn naam heeft staan en dat ik gewoon een ongelukkige greep heb gedaan.