Italiaanse ziekte

Hoewel we in Nederland bij het woord 'migrant' vaak denken aan een man, wordt er in Italië tegenwoordig een groot aantal vrouwen uit diverse landen ingehuurd door welgestelde families voor de zorg van een hulpbehoevende ouder of jonge kinderen. Er wordt veel verwacht van de vrouwen, Badantes genaamd, die vaak werken zonder enige vorm van opleiding in de zorg. Ook het schoonhouden van het huis, wassen, strijken en de boodschappen vallen onder hun takenpakket. Het is dan ook niet vreemd dat de Badantes overbelast raken. In Oost-Europa is er zelfs een term voor de oververmoeide vrouwen die naar hun land terugkeren. Zij lijden aan de Italiaanse ziekte. Zij voelen zich opgebrand door overvraging en het gemis van hun familie en vrienden. In Als ik terugkom, toont Marco Bolzano het relaas van een Roemeense familie waarvan de moeder naar Italië vertrekt om daar te gaan werken en haar eigen gezin achterlaat. De vertaling is van Edwin Krijgsman.

Met niets dan goede bedoelingen besluit moeder Daniela om bij een dementerende oude man in te trekken. Ze wil alleen maar dat haar kinderen een gedegen opleiding kunnen volgen zodat ze nooit hoeven meemaken wat zij voor haar kiezen krijgt. Haar man vertelde haar keer op keer dat hij werk zou zoeken, maar dat waren slechts loze beloftes. Als zij eenmaal vertrokken is en het er niet naar uitziet dat zij spoedig zal terugkeren, weet hij dat het huwelijk voorbij is. Dan pas zoekt hij een baan als vrachtwagenchauffeur in het buitenland en worden de kinderen aan hun lot overgelaten. Dochter Angelica toont een groot verantwoordelijkheidsgevoel, maar haar puberende broer Manuel gaat zijn eigen weg. Hij experimenteert met drank en drugs totdat hij een zwaar brommerongeluk krijgt en in coma raakt.

Bolzano schrijft de roman vanuit drie perspectieven. Ieder deel kent zijn eigen verteller. Hierdoor ontstaat een zeer compleet beeld van hoe divers de personages de migratie van moeder beleven. Het verhaal begint vanuit het perspectief van Manuel, die zichzelf als grootste slachtoffer van de situatie ziet. Het schrijnende gemis van een veilige thuisbasis heeft een enorme impact en zijn recalcitrante gedrag is niets dan een antwoord op de situatie.
Nadat hij in het ziekenhuis belandt, wordt de vertellersrol overgenomen door moeder Daniela, die op dat moment bijna bezwijkt aan haar schuldgevoel. Ze neemt het zichzelf kwalijk dat ze er niet voor haar zoon geweest is toen hij haar nodig had. Het derde deel is voor rekening van Angelica, die op dat moment niets liever wil dan vluchten voor de puinhoop die haar keer op keer werd gepresenteerd en van wie verwacht werd dat zij de stabiele factor bleef.

Je voelt ieders pijn die de schrijver aan je opdient. Je begrijpt de kwaadheid van Manuel, het schudgevoel van Daniela en het verdriet van Angelica. Die allen voortkwamen door geldgebrek. De kinderen kregen de mogelijkheid om te gaan studeren, maar de familieband is aan flarden gereten. Als ik terugkom is een hartverscheurend verhaal dat prachtig is beschreven met fijn taalgebruik en het ontroert diep.