Een dappere strijd

In Nederland geniet Zarifa Ghafari (Pashto, 1994) nog niet van grote bekendheid. Enkelen hebben wellicht op Netflix de documentaire In her hands gezien, waarin Zarifa wordt gevolgd tijdens haar burgemeesterschap. Een vrouw als burgemeester in Afghanistan strookt in eerste instantie niet met onze gedachten over dit vrouwonvriendelijke land. Zarifa was niet eens de eerste vrouwelijke burgemeester, maar wel de eerste zesentwintigjarige vrouw in deze functie in Maiden Shar (provincie Wardak), een gebied waar veel aanhangers van de Taliban wonen. Ze werd uit drie kandidaten gekozen, waarvan twee van het mannelijk geslacht, omdat ze simpelweg over de beste papieren beschikte. Haar tegenstanders blokkeerden haar negen maanden lang de toegang tot haar kantoor totdat ze dreigde zichzelf in brand te steken als protest. Vanaf die dag werd ze dagelijks onder beveiliging langs de gewelddadige mannen naar haar werkplek gebracht.

Zarifa groeit op in Kabul. Ze is vier jaar oud wanneer de Taliban de macht in het land overneemt. Vanaf dat moment is het voor haar verboden om naar school te gaan. Toch laten zij en een aantal andere meisjes zich niet weerhouden om onderwijs te volgen. In de kelder van een appartementsgebouw komen de jonge kinderen samen en wordt er in het geheim les gegeven. Als de Amerikanen in 2001 het land binnenvallen en de Taliban zich terugtrekt mag ze voor het eerst in het openbaar naar school. Ze gaat zelfs naar India om haar studie af te ronden. In alle vrijheid realiseert ze zich dat goed onderwijs voor vrouwen van cruciaal belang is.

Deze vrijheid is echter maar van korte duur. Wanneer de NAVO zich in 2021 besluit terug te trekken, rukt de Taliban weer op en voert vanaf dat moment de strenge shariawetgeving in. Het onderwijs voor meisjes wordt wederom verboden en vrouwen mogen alleen met boerka en onder begeleiding van een man reizen. We hebben allemaal de beelden gezien van de vliegvelden waar duizenden mensen naar het westen probeerden te vluchten. Ook voor Zarifa zit er niets anders op dan haar toevlucht naar het buitenland te nemen. Als ze blijft zal ze de rest van haar leven in gevangenschap doorbrengen of zal ze er zelfs ter dood veroordeeld worden. Ze vlucht uiteindelijk met haar familie naar Duitsland.

In haar nieuwe woonplaats deelt ze haar memoires met de Britse journaliste Hannah Lucinda Smith die jarenlang als correspondent voor de Times schrijft en in het Midden-Oosten gevestigd is. Zafira's gelijknamige biografie is mooi verhalend geschreven en goed opgebouwd. In de eerste honderd pagina’s krijg je een duidelijk beeld van het land en haar inwoners. Van de corrupte regering die er voor gezorgd heeft dat de bevolking ontevreden achterbleef en daardoor groeperingen als de Taliban ontstonden die streefden naar een strenger beleid. Daarna volgen we de immer strijdende activiste die de samenwerking aangaat met een man die haar begrijpt en die haar grote liefde zal worden. De aanslagen op haar leven, die ze tot zes keer overleeft. Familieleden die haar hebben gesteund, maar ook het grote verlies van haar vader en de uiteindelijke vlucht uit haar land. De uitzonderlijke kracht van deze vrouw komt met ieder hoofdstuk meer naar voren. Het is bewonderenswaardig als je bedenkt wat zij heeft moeten doorstaan om de vrouwen in haar land recht te doen. Uit iedere vezel van haar lichaam komt ook de liefde voor haar land naar voren. Ze zal nooit opgeven, ook niet nu ze ver van haar thuisland en zijn inwoners verwijderd is.

Ze sprak met leiders over de hele wereld om de erop te wijzen dat vrouwen een gelijkwaardig bestaan verdienen en in 2019 plaatste de BBC haar op een lijst van de meest invloedrijke en inspirerende vrouwen ter wereld. Want inspirerend is ze absoluut. Hoeveel kleine meisjes zullen er nu van dromen om net zo’n doorzetter als zij te worden? Die zich door niets of niemand zullen laten tegenhouden om onderwijs te volgen. Als je leeft in vrijheid, kun je je bijna niet voorstellen hoe het zal zijn als dit je wordt afgenomen. Toch weet dit verhaal je de benauwdheid op te leggen die de jonge vrouw gevoeld moet hebben. Sommige scènes bezorgen je kippenvel vanwege de moed die ze telkens weer weet op te brengen en andere scènes laten je de woede voelen jegens de gewelddadige mannen. Ondanks alle ellende is het de strijdbaarheid die je het meest bijblijft.

De biografie Zafira is inmiddels in zeven talen vertaald. De Nederlandse vertaling is van Ineke van den Elkskamp en Marianne Palm.