Prachtig weerzien met Midden-aarde
Balen, dat hij maar zo weinig geschreven heeft. Want laten we eerlijk zijn: In de ban van de Ring was niet genoeg. Wie eenmaal gegrepen is door de de ontzagwekkende diepte van J.R.R. Tolkiens Midden-Aarde en epische stijl waarin de oude heldendichten doorklinken, wil meer. En dat is er niet.
Nou ja. De Hobbit natuurlijk. Maar dat was – zichtbaar en voelbaar – zijn eerste boek en mist nog veel van het drama van zijn grote werk. En als je dan weet dat er zo veel meer was in zijn nalatenschap.
Maar gelukkig is er Christopher Tolkien, de zoon. Hij wijdde zijn leven aan het ontcijferen en uitgeven van de verhalen die hij kon destilleren uit de talloze ruwe manuscripten die zijn vader heeft achtergelaten. Dat begon met de Silmarillion, waarna Sprookjes en Vertellingen volgden, De avonturen van Tom Bombadil en nog een tiental andere titels. En nu, op 93-jarige leeftijd, geeft Christopher ons Beren en Luthien. De terugkeer naar Midden-aarde.
Het verhaal van Beren en Luthien was voor Tolkien het belangrijkste van al zijn verhalen. Hij identificeerde zich sterk met de held Beren, die verliefd werd op de elf Luthien. Om met Luthien te kunnen trouwen, moest Beren de Silmaril stelen uit de kroon van de kwaadaardige Morgoth. Tolkien liet de namen Beren en Luthien zelfs graveren op de grafsteen die hij deelt met zijn vrouw. Het liefdesverhaal vormde ook nog eens de blauwdruk voor dat van Aragorn en Arwen uit In de Ban van de Ring.
Christopher Tolkien bracht de verschillende versies – deels in proza en deels in dichtvorm – uit het archief van zijn vader bijeen, voorzag ze van commentaar en plaatste ze tegen de achtergrond van ander werk. Op die manier laat hij zien hoe het ontstond, veranderde, groeide, maar helaas nooit afgerond werd. Het resultaat is een prachtig boekwerk dat niet mag ontbreken in de boekenkast van een Tolkien-adept. Het is zorgvuldig vormgegeven en voorzien van prachtige illustraties van Alan Lee.
Toch is Beren en Luthien geen In de Ban van de Ring. Het verhaal heeft weliswaar alle diepte die dat boek ook heeft, maar het is geen roman van ruim duizend pagina’s en je kunt je er als lezer niet op dezelfde manier in verliezen. Toch is het een feestje om terug te mogen keren in de wereld van Midden-aarde en Tolkiens onnavolgbare stijl weer even te proeven – gedragen, episch, uiterst zorgvuldig. Tolkien slaagt er ook hier weer in de sfeer van de middeleeuwse epiek te roepen – een kunst waarin de meeste van zijn navolgers nog altijd tekort schieten.
Het is ook boeiend om te zien hoe Tolkien werkte en het verhaal veranderde. Beren bleek bijvoorbeeld oorspronkelijk helemaal geen mens, maar een boself, die Tolkien aanvankelijk nog met het woord ‘gnoom’ aanduidde. En ook de onsterfelijkheid die Luthien opgeeft, blijkt van een andere orde dan veel mensen denken.
Indruk maakt het werk van de vertalers Niels van Eekelen en Renée Vink. Waar Tolkiens werk in proza al niet makkelijk vertaalbaar moet zijn, zullen ze eindeloos hebben geworsteld met de rijmdichten die grote delen van dit werk beslaan. Het moet een gigantische uitdaging zijn om de feel van die gedichten over te zetten in een andere taal, met behoud van het rijm. Het resultaat is echter meer dan de moeite waard.
Jammer dat Christopher Tolkien al zo oud is. Gezien zijn leeftijd is de kans groot dat dit het allerlaatste nagelaten werk is dat het licht ziet. En dan moeten we dus écht afscheid nemen van Midden-aarde.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Christien Boomsma
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
