Griezelig geloofwaardige roman over het einde van de wereld

Je zou bijna denken dat Neal Stephenson niet weet hoe hij een boek moet schrijven. Immers, hij lijkt alle technieken te negeren, waarmee schrijvers normaal hun lezer meeslepen in het verhaal. Maar het werkt feilloos. Seveneves is een griezelig geloofwaardige SF-roman over het einde van de wereld.

Het begint bijna onschuldig. Door onbekende oorzaak breekt de maan in zeven stukken. Het is even schrikken, maar als vervolgens deze brokken netjes rond de aarde blijven draaien, lijkt er weinig aan de hand. Tot de eerste meteorieten de aarde raken en Doc Dubois, een gerenommeerd astronoom en tv-persoonlijkheid, zich realiseert dat dit het begin is van een kettingreactie. Na ongeveer twee jaar zal deze uitlopen op een meteorietenregen, de ‘hard rain’, die de wereld gaat vernietigen. Het is het startsignaal van een race om te redden wat er te redden valt. Eén ding is zeker: het aardoppervlak zal zeker vijfduizend jaar lang onbewoonbaar blijken. De enige redding voor de mensheid: het International Space Sation dat zich in een baan rond de aarde bevindt.

De eerste paar zinnen vertellen je eigenlijk al meteen waar je aan toe bent. ‘The moon blew up without warning and for no apparent reason’, schrijft Stephenson. ‘It was waxing, only one day short of full. The time was 05:03:12 UTC. Later it would be designated A+0.0.0, or simply Zero.’ Koel, gedetailleerd en zakelijk.

Die koele zakelijkheid houdt hij bijna 900 pagina’s vast. Nergens laat hij zich meeslepen door de emotie die het enorme thema van dit boek zou kunnen oproepen. De wereld vergaat, iedereen die de hoofdpersonen lief hebben sterft, de gevaren zijn groter dan ooit. Hoe makkelijk zou het zijn om de lezer met tranen in de ogen de bladzijden te laten omslaan, of met kloppend hart voort te jagen naar het einde.

Stephenson doet het niet. In plaats daarvan beschrijft hij alle details waarmee hij zijn verhaal heeft opgebouwd. Of het nu gaat om het cv van zijn karakters, de terminologie op het ISS, de werking van de robots, de mate van voortstuwing die een raket nodig heeft om in een bepaalde baan te komen, de manier waarop je ijs kunt gebruiken als brandstof, of DNA kunt manipuleren, alles wordt bijna pijnlijk gedetailleerd weergegeven. En hoewel het gevaar levensgroot is dat een lezer afhaakt bij zo’n overmaat aan detail en techniek, is het effect omgekeerd. Het verhaal wordt zo overtuigend, dat je het gevoel krijgt in een documentaire te zijn beland.

En die documentaire laat je niet meer los.

Zijn karakters zijn afstandelijk beschreven, maar geen moment onrealistisch of plat. Het plot zo complex, zo all the way, dat het je volledig opslokt. Zijn speculatie is waarachtig en origineel tegelijk.

Het enige ongemakkelijke aan dit boek is een tijdssprong op ongeveer tweederde van het verhaal. Vanaf dat moment wordt het plot aanzienlijk speculatiever, en daarmee ook iets ‘gewoner’. Het is een beetje jammer, om dat waanzinnige realisme los te laten. Maar tegelijk: had hij dat niet gedaan dan hadden we ook zijn toekomstvisie gemist. En dat wil je ook niet.

Kortom: het is even hard werken, die bijna 900 pagina’s harde SF. Maar zó de moeite waard.