Zwaluwhart strandt in chaotische verwikkelingen

Sf heeft het niet echt gemakkelijk gehad in Nederland de laatste jaren. Dus ik was blij verrast toen ik Zwaluwhart van Vince Penders aantrof in het rijtje nieuwe boeken. Eindelijk weer eens iets anders dan de standaard fantasy. En natuurlijk hoopte ik op een verrassing.

De titel is aantrekkelijk. Het boek oogt verzorgd en de omslag van Tais Teng ziet er goed uit. Daaraan zal het in elk geval niet liggen. Maar een mooi jasje maakt nog geen mooi boek. En jammer genoeg blijkt ook deze uitgave – zoals zoveel boeken van jonge, kleine uitgeverijen de laatste tijd – veel te gemakkelijk de wereld ingeslingerd.

In Zwaluwhart maken we kennis met Falcon Prime, een levensgenieter met een voorliefde voor luchtschepen. Het verhaal begint als hij het oorlogsschip van buurland Phoenix binnenvliegt, waarbij hij zich voordoet als de minister van Buitenlandse zaken Harry Prime. Hij heeft een geheime uitnodiging van Phoenix aan de minister onderschept en omdat hij toevallig ook nog wel een beetje lijkt op deze Harry die ook nog dezelfde achternaam heeft, hoopt hij van een persoonsverwisseling te profiteren. Dat mislukt vanzelfsprekend en Falcon vlucht. Om een tijdje later alsnog door de ambitieuze premier van Phoenix Silvia Calibur te worden opgespoord en gedwongen zich voor te doen als Harry Prime.

Het verhaal dat volgt valt in vier delen uiteen. In elk deel staat een van de hoofdpersonen uit het boek centraal: losbol Falcon, de ambitieuze Silvia Calibur, Bob Jenkins werkzaam bij een van de bedrijven die de provincie Missoula runnen en Nina, het meisje uit het milieubewuste Arcadia. En één ding zie je overal: nergens doen mensen iets zonder eigenbelang.

Centraal staat echter de droom van Silvia, die alles doet om haar ambities te realiseren om Phoenix oppermachtig te maken en de vier provincies te verenigen. Ze doet dat door Falcons land South Correll dat vreselijke schulden heeft gemaakt via leningen op de knieën te dwingen – een duidelijke parallel met Griekenland en de EU. Door de bedrijven van Missoula te destabiliseren, waardoor ze lage olieprijzen kan afdwingen, en tenslotte door een openlijke oorlog te beginnen met Arcadia dat sterk is in duurzame energie. Ondertussen komt het Zwaluwfront in opstand en raken Falcon, Nina en Bob bij de strijd betrokken.

Het verhaal is complex. De thematiek – in welke wereld zouden we leven als eigenbelang alles bepaalt? – hoog gegrepen. Jammer dat Vince Penders er niet in slaagt een snaar te raken.

Het begint al met de hoogdravende proloog van de ik-figuur Nina, die als alwetende verteller alvast gaat uitleggen waar het boek over gaat. Die komt via kleine intermezzo’s vaak terug met semi-filosofische bespiegelingen. Het breekt het verhaal en is simpelweg té.

In de rest van het boek kiest de auteur de derde persoon – meestal – al zijn er ook losse fragmenten die soms een eerste, soms een derdepersoons perspectief hanteren en vaak weer in de tegenwordige tijd zijn geschreven. Kortom: het is een chaos van perspectieven en schrijftechnieken, waarvan de auteur de mogelijkheden niet benut. Het ik-perspectief van Nina bijvoorbeeld zou net zo gemakkelijk in de derde persoon geschreven kunnen zijn. Haar eigen stem ontbreekt totaal.

Het verhaal is net zo chaotisch. Er zijn verwarrende tijdssprongen, personages die opduiken zonder goed geïntroduceerd te zijn, essentiële lijntjes die nauwelijks worden opgebouwd, waardoor iedere spanning ontbreekt en onlogische plotwendingen.

De plot zelf is bovendien ongeloofwaardig. Een of andere losbol onderschept een geheime brief, ontsnapt van een hypermodern oorlogsschip en moet zich dan voordoen als minister? Een schroothandelaar die 10 miljoen krijgt als ‘arbeider van het jaar’ voor… ja, wat eigenlijk? En waarom? Een supergeheime raket die dertig jaar in het kantoor van een minister staat? Op scherp? En dat dan die losbol zich ineens herinnert dat hij hem daar toevallig heeft gezien? Drie hoofdpersonen die plotseling het ‘gezicht’ worden van de Zwaluwrevolutie terwijl ze werkelijk níets gedaan hebben om dat te verdienen?

Vervolgens slaagt Penders er niet in om ook maar één sympathiek personage neer te zetten. Stuk voor stuk schelden ze op elkaar, schreeuwen, jammeren en piepen, maar prettig om over te lezen zijn ze nergens. De ambitieuze Calibur is weer zo’n typisch zwak vrouwtje, dat sterk zou moeten zijn. Maar de auteur blijft maar doorgaan over haar lange haren, groene laarsjes en hese stem.

De wereld die hij schetst, ligt zo’n 70 jaar in de toekomst, maar behalve de luchtschepen lijkt er geen vooruitgang geboekt. Communicatie gaat nog altijd per mobiele telefoon. Soms zijn er – heel modern – áánraakschermen. E-mail bestaat nog altijd. Ja… zelfs de papieren kránt is nog alomtegenwoordig. Het taalgebruik is zelfs nog ouderwetser dan tegenwoordig. Pipo? Als scheldwoord?

Zijn proza, tot slot, is knullig in zijn pogingen om bloemrijk te zijn. ‘Een paar spiertjes van zijn gelaatsuitdrukking haperden’, schrijft Penders. Of ‘Met die woorden breekt ze de verbinding doormidden.’

Het is fijn dat er auteurs zijn die zich wagen aan Nederlandstalige sf. Maar het is erg jammer dat de auteur niet de feedback heeft gezocht om zijn boek echt op poten te krijgen. Want deze poging is gestrand.