Schimmen van herinneringen

“Is het verleden wel van belang als het niet in je hoofd leeft?”

Herinneringen zijn geen vaststaande mentale concepten, maar worden op verschillende momenten in ons leven anders ingekleurd, afhankelijk van wie we waren en wie we zijn geworden. In Dit is Jouw Tijd, de nieuwe roman van Bertram Koeleman, volgt de lezer de herinneringen van Mart. Er is iets op zijn zesde verjaardag voorgevallen, maar hij weet niet wat. Te midden van nineties-festivals en reconstructies van de werkelijkheid probeert Mart zijn vroegere ik te vinden. Of is het juist een vlucht?

Na de dood van zijn vader heeft Mart het gevoel dat er iets voor hem verzwegen is; om dit te achterhalen, wil hij zijn zesde verjaardag zo precies mogelijk naspelen. Hij huurt hiervoor acteurs in en koopt zijn ouderlijk huis opnieuw. Marts moeder speelt, ondanks de rouw om haar ex-man, het spelletje mee. Verleden en heden lopen steeds meer in elkaar over, zeker als Marts moeder een verhouding met Leo Wannemaker, de acteur die Marts vader speelt, aangaat. Ook zijn er enkele personages die een eerdere geschiedenis met Mart hadden, zonder dat hij zich er bewust van was.

Mart heeft oog voor detail en probeert alles zo ‘echt mogelijk’ na te bootsen: “Het ging om het totaal van het verleden, het geheel van sensaties en indrukken.” Haast krampachtig probeert hij toegang te krijgen tot datgene wat voor hem verborgen blijft. Het houdt hem bezig in obsessieve mate en geeft voeding tot een voortdurende gedachtestroom.

Licht speelt een belangrijke rol in de roman: het reflecteert de herinneringen en valt vaak samen met de gemoedstoestand van Mart. Het licht in de kamer zorgt ervoor dat hij dichter bij het verleden komt, maar heeft op het feest anderzijds een haast transcendente werking. Het lukt ondanks de pogingen van het personage slechts bij vlagen om toegang te krijgen tot het verleden: “Al die vage flitsen van vermoeden die hij de afgelopen dagen had gehad, ze betekenden iets. Als hij ze maar kon ordenen. Dat was de sleutel. Het ordenen. Het ontdekken van patronen, motieven, en daardoor het vinden van een waarheid.” -p.110-111

Koeleman weet de verschillende passages goed aan elkaar te verbinden. Vooral in het begin volgen de scènes elkaar moeiteloos op, waardoor de lezer meegevoerd wordt in de gedachten van Mart. Aan de andere kant blijven de gevoelens van het personage op afstand, wat enigszins doet denken aan de zakelijke stijl van Gerard Reve. Zo kan Mart enerzijds kalm overkomen, terwijl er op sommige momenten een bepaalde driftigheid in hem woedt jegens zijn moeder. Hoewel de afstand in het begin goed werkt om de gebeurtenissen samen te laten vallen, worden de gedachtenkronkels van Mart in de tweede helft wat meer onnavolgbaar. Enkele vragen blijven onbeantwoord. Bepaalt Marts verleden zijn huidige identiteit, zelfs als hij geen weet van de gebeurtenissen heeft? En hoe komt het dat hij enkele personen van vroeger in het heden niet herkent? De roman zet aan tot nadenken over identiteit, herinneringen en vrede hebben met een betekenis van het verleden in het heden. Herinneringen vormen ons, maar wij vervormen de herinneringen om verleden en heden samen te laten vallen.