Vergeten te leven?

“Vioolmuziek.. Het klonk prettig, maar Sil kon zich er op dat moment geen voorstelling van maken.” -Gelukkige dagen, p. 215.

De zesenveertigjarige biologe Sil komt plots thuis te zitten. De dokter denkt eerst aan een burn-out, maar ze blijkt aan vroegdementie te lijden. Terwijl het leven om haar heen doorgaat, komt dat van Sil tot stilstand. Haar vrouw Lina ondersteunt haar waar mogelijk, maar ziet dat haar geliefde steeds vaker mentaal afwezig is. Herinneringen brokkelen af.

Gelukkige Dagen speelt zich af over twee jaren, maar bevat hierbij veel perspectiefwisselingen en herinneringen van Sils jeugd en studententijd. We leren haar kennen als intelligente en vriendelijke vrouw die binnen haar toneelspelende vriendengroep zeer geliefd is, maar ook wel gereserveerd kan zijn. Doordat het verhaal vanuit meerdere invalshoeken verteld wordt, krijgen we een breder perspectief op de impact van (vroeg)dementie op naaste omgeving van vrienden en familie.

Van Marissing wisselt vertellingen in de eerste en derde persoon met elkaar af, waardoor de verwarring van Sil wezenlijker wordt. Niet alle overgangen in tijd en perspectief zijn voor de lezer meteen duidelijk: we vliegen door de tijd en vormen ons een beeld van Sil op basis van losse flarden. Door de brokjes informatie wordt er steeds meer duidelijk over de oude vriendengroep en gebeurtenissen uit het verleden. Het boek moet daarom aandachtig worden gelezen.

Daarnaast heeft Gelukkige Dagen een soortgelijk thema en indeling in seizoenen als Hersenschimmen, maar het perspectief verschilt. Waar Hersenschimmen vanuit de ik-persoon wordt verteld, was er in Gelukkige Dagen een meervoudig perspectief. Enerzijds zorgde dit voor een bredere blik, maar anderzijds werd het verhaal meer van de hak op de tak verteld. Personages kunnen hier en daar beter uitgewerkt worden, omdat ze nu vrij afstandelijk lijken terwijl ze belangrijk voor Sil zijn geweest. Toch zou ik het iedereen aan kunnen raden om Gelukkige Dagen te lezen, omdat het een nieuw perspectief op Alzheimer brengt.

De kracht van literatuur en theater komt naar voren door middel van Barbara en Pier: in haar studententijd behoorde Sil tot de culturele scene van haar vriendengroep. Ze bespreken boeken en toneelstukken met elkaar. Zo raadt Ruben het boek Fahrenheit 451 aan, wat een mooi voorbeeld van intertekstualiteit is. Barbara is verdergegaan in de toneelwereld en regisseert Happy Days van Beckett, waarin een vrouw Winnie steeds verder vast komt te zitten in het drijfzand. Het toneelstuk over de mens die pas begint te leven als het te laat is krijgt een extra lading doordat Sil er een vrouw met Alzheimer in herkent. Barbara filosofeert: ‘Altijd wachten en niet leven waarop je wacht. Niet tot de tijd voorbijgaat, maar tot hij voorbijgegaan is. En dan? Dan niets.’ (Gelukkige Dagen, p.62).

Naast de pijnlijke herinneringen en de ingewikkelde emoties waar Sil en haar geliefden doorheen gaan, lijkt het boek een aansporing te zijn om te leven: niemand weet welk lot er wacht en hoeveel gelukkige dagen in goede gezondheid er nog zullen komen. Vergeet niet te leven en de momenten in het hier en nu te koesteren. Er is nog genoeg tijd om terug te denken aan wat geweest is, dus leef nu, lijkt het boek te willen zeggen.

Al met al is Gelukkige Dagen een boek om van voren naar achteren, binnenstebuiten en weer achterstevoren door te lezen. Een belangrijke ervaring voor iedereen.