Na 70 jaar nog altijd jeugdige frisheid

De (korte) roman “Bonjour Tristesse” uit 1954 is het debuut van de dan 18-jarige Françoise Sagan (1935-2004). Opgegroeid als de jongste dochter van ouders die zich de geneugten van het goede leven lieten smaken. Het is in een dergelijke hedonistische omgeving waarin de roman “Bonjour Tristesse” zich afspeelt. De rokkenjagende veertig jaar jonge weduwnaar Raymond brengt de zomer door in een gehuurde villa aan de Franse Rivièra met zijn 17-jarige dochter Cécile en zijn ongeveer 24-jaar jonge maîtresse Elsa. Aan al het oppervlakkig genieten komt een einde wanneer onverwachts Anne zich bij het gezelschap vervoegt. Anne was de beste vriendin van de moeder van Cécile en gedraagt zich als een surrogaat moeder en spoort Cécile aan om te studeren voor haar herexamens aan het einde van de zomer. Dat zou allemaal nog niet zo heel erg zijn, ware het niet dat Anne en Raymond ook van plan zijn om met elkaar te trouwen. Voor Cécile is dit een beklemmend vooruitzicht, want ze gaat er van uit dat Anne een einde zal maken aan het ‘goede leven’ dat Céclile en Raymond leiden.

Het verhaal wordt verteld door en vanuit het perspectief van Cécile. Dit doet Sagan verbazingwekkend, ze is dan zelf 17-18 jaar oud, goed. Sagan weet de juiste balans te vinden tussen laat-puberale onwetendheid en daarmee gepaarde onzekerheid aan de ene kant en jong-volwassen hedonistische levensfilosofie. Cécile is geen dom meisje, ze weet wat ze wil en dat is genieten van het leven en zich niet laten persen in een ‘bourgeois’ keurslijf. De balans tussen de twee uit Cécile door het citeren van Wilde of spitsvondige contradicties die ook in “Het portret van Dorian Gray” hadden kunnen staan. Naast deze duidelijke invloed van Wilde is er ook nog de overeenkomst met “Teder is de nacht” van F. Scott Fitzgerald die verder gaat dan de locatie; een deel van “Teder is de nacht” speelt zich ook af in een villa aan de Franse Rivièra. Het is opmerkelijk hoe op overeenkomstige wijze beide romans de locatie en het doen en laten van de levensgenietende bewoners worden beschreven.

De antiburgerlijke moraal van Wilde en Scott Fitzgerald sluit vrijwel naadloos aan op de antiburgerlijke moraal van Cécile/Sagan. Deze moraal en de frisse directe luchtige stijl waarin “Bonjour Tristesse” is geschreven maakten van de roman direct na publicatie een sensatie. Zelden had een jonge schrijfster zo duidelijk geschreven dat seks en liefde twee totaal verschillende zaken zijn, dat het leven van een ‘bon vivant’ niet minder leeg is dan het leven van een ‘bourgeois’ en dat een Franse maatschappijkritische roman in die jaren niet perse een zwaarmoedig existentialistisch exposé hoeft te zijn. Ook 70 jaar later heeft “Bonjour Tristesse” nog die frisheid en zeggingskracht die de meeste Franse romans uit die jaren al lang niet meer hebben.