Meer dan 6,0 miljoen beoordelingen en recensies Organiseer de boeken die je wilt lezen of gelezen hebt Het laatste boekennieuws Word gratis lid
×
Lezersrecensie

Luchtigheid en gelaagdheid in een verraderlijke roman

Cies 14 juni 2024
“De beste jaren van juffrouw Brodie” (1961) van de Schotse schrijfster Muriel Spark (1918 – 2006) lijkt op het eerste gezicht een luchtige onschuldige roman over het een schooljuffrouw en zes van haar leerlingen die een leuke en leerzame tijd hebben op school en daarbuiten. Deze schijn is bedrieglijk en in het geval van “Juffrouw Brodie” zelfs verraderlijk. De meisjesschool in het Edinburgh van de jaren dertig van de twintigste eeuw is juffrouw Brodie misschien wel helemaal geen vrouw van de wereld in haar ‘beste jaren’, maar is ze een oude vrijster met fascistoïde opvattingen. Het is Brodie die van zichzelf keer op keer zegt dat ze in haar 'beste jaren’ is en de zes door haar geïndoctrineerde net-puberale leerlingen praten haar na, maar met ‘bewijs’ komt Brodie niet.

De schrijfstijl van Spark is dan wel luchtig onschuldig en gelardeerd met humor, wat Spark vertelt is helemaal niet zo luchtig en onschuldig. De zes door juffrouw Brodie uitverkoren 11-jarige leerlingen zijn niet gekozen op basis van hun talenten, vaardigheden op potenties. Ze zijn door Brodie gekozen, omdat ze nog zo kneedbaar zijn, hun gedachten, gevoelens en oordelen nog makkelijk zijn te vormen naar hetgeen Brodie als het juiste, het ware en het goede beschouwt. In hoeverre dit God-complex van Brodie en de meerdere keren door Brodie gemaakte opmerkingen dat ze er niet aan denkt om naar een school over te stappen met progressievere en modernere opvattingen over opvoeding en onderwijs een reflectie zijn van Sparks bekering tot het katholicisme eind jaren vijftig is nog altijd een punt van discussie onder ‘kenners’. Duidelijk is wel dat religie nooit al te diep onder het oppervlak nadrukkelijk aanwezig is in “Juffrouw Brodie”.

Met behulp van ‘flash-forwards’ beschrijft Spark in “Juffrouw Brodie” hoe met het ouder worden van de meisjes en het meer in contact komen met mensen met andere opvattingen dan die van juffrouw Brodie, de meisjes ieder op haar eigen manier langzaam maar zeker afstand nemen van en afscheid nemen van juffrouw Brodie en haar fascistoïde opvattingen. “De neergang en ondergang van juffrouw Brodie” zou ook een uitstekende titel voor deze roman zijn geweest. “Juffrouw Brodie” kan dan ook als een politieke roman gelezen worden; politieke leiders die op het eerste gezicht vol met goede bedoelingen lijken te zitten, zijn wanneer we wat dieper kijken in velerlei opzichten fout; en hun aanhangers zijn niet minder fout. De politieke laag is een van de vele lagen die Spark in “Juffrouw Brodie” onder het luchtige en onschuldige oppervlak heeft gestopt. Het is deze combinatie van luchtigheid en gelaagdheid die “Juffrouw Brodie” een verraderlijk goede roman maken.

Reageer op deze recensie

Meer recensies van Cies

Gesponsord

Aan het lot kun je niet ontsnappen ... of wel?

Intermezzo is een prachtige roman over broers en geliefden, van dé literaire stem uit Ierland.

Door de late middeleeuwen letterlijk aan te raken blaast Van Loo ons verre verleden meer dan ooit nieuw leven in.

Een ode aan de Hollandse keuken en de smaak van thuis.

Meer dan 200 recepten voor de kerstdagen.

Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!

Het leukste cadeau voor iedereen: lol verzekerd!

Toine Heijmans neemt zijn lezers mee naar de uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis.

Een roman over iemand die floreert als onderzoeker, maar zich het comfortabelst voelt als ze zelf in de schaduw blijft

In Lijtje deelt Harmen van Straaten ontroerende, grappige en herkenbare verhalen over zijn dementerende moeder.

De schitterende beelden en poëtische teksten vertellen het verhaal van een bijzondere vriendschap, tussen het meisje en de drie dieren.

Een magisch coming-of-age-verhaal over een jongen die zijn eerste weekend zonder zijn ouders doorbrengt. . . en een leeuw die op hem komt passen.

Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.

Deze nieuwe fase kan er een zijn van vreugde, vervulling en verdieping.

De Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!

De auteur van Het meisje in de trein is terug! Ligt de waarheid op het eiland begraven?

Kenia, 1926. De jonge Ivy staat voor grote uitdagingen. Ondertussen is Ranjana, een jonge Indiase vrouw, op de vlucht.

Een nieuwe, inclusieve geschiedenis van het vroegst bewoonde continent van de wereld.

Een prachtig overzicht van de liefdespoëzie, van de vroege middeleeuwen tot nu

Hoe kunnen we ons een weg banen door dit alles?

Drie jaar geleden overleed haar beste vriendin, en sindsdien staat Erins leven stil.

Kenia, 1910. Als de jonge Ivory meereist met haar vader op safari, wordt ze onmiddellijk verliefd op het land en de natuur