Meer dan 6,0 miljoen beoordelingen en recensies Organiseer de boeken die je wilt lezen of gelezen hebt Het laatste boekennieuws Word gratis lid
×
Lezersrecensie

Tijdloze roman in een begrensde ruimte

Cies 19 september 2023
“De enorme zaal” (1922) van de Amerikaanse schrijver E.E. Cummings (1894 – 1962) is in de loop van de jaren in de Verenigde Staten uitgegroeid tot één van de klassiekers van de Eerste Wereldoorlog literatuur. In eerste instantie zag het daar niet naar uit, want de kritiek was niet mals voor “De enorme zaal” bij verschijnen. De verkoopcijfers waren dan ook navenant. Pas na de goede ontvangst in Groot-Brittannië in 1928 draaiden Amerikaanse lezers en recensenten langzamerhand bij. De eerste Nederlandse vertaling verscheen (pas) in 2009 en was van de hand van Harry Oltheten en verscheen bij Dulce & Decorum. “De enorme zaal” heeft in de Lage Landen, helaas(nog?) niet de status gekregen die het heeft in Angelsaksische landen.

In de grotendeels autobiografische roman “De enorme zaal” beschrijft Cummings zijn ervaringen als ambulancebroeder voor het Amerikaanse Rode Kruis en gedetacheerd bij het Franse leger vanaf het moment dat hij en zijn boezemvriend William Slater Brown worden aangehouden door het Franse leger op verdenking van spionage voor de Duitsers en ongewenste activiteiten die het Franse leger in gevaar brengen tot aan het moment dat hij na drie en halve maand wordt vrijgelaten uit het interneringskamp. De verdachtmaking is gebaseerd op de door de Franse en Amerikaanse censuur onderschepte brieven van Brown waarin hij aan zijn familie in de Verenigde Staten schrijft over de arrogantie van de Amerikaanse militairen, het geklungel van het Franse leger en het gebrek aan vertrouwen bij de Fransen in de overwinning.

In ”De enorme zaal” vind je dan ook geen rechtstreeks ooggetuige verslag van bloederig en angstaanjagend oorlogsgeweld aan het front, maar een satirische en groteske vertelling waarbij de incompetentie van zowel de Franse militaire als burgerlijke autoriteiten aan de kaak wordt gesteld. Relativerende humor vinden we niet alleen terug in de schrijfstijl van Cummings, maar humor, relativering, er het beste van maken in de gegeven omstandigheden is ook wat we tegenkomen als ‘overlevingsstrategie’ bij het personage Cummings tijdens hun verblijf in het interneringskamp in afwachting van een definitief oordeel van de Franse autoriteiten. Door deze ‘relativerende humoristische’ verdubbeling kan je af en toe de indruk krijgen een parodie te lezen. Cummings houdt je keer op keer bij de les door zijn vol sympathie en mededogen geschreven (en getekende) portretten van de andere geïnterneerden met wie hij op een grote zaal ligt en de stumpers van bewakers, officieren en anderen die het lot van de geïnterneerden in handen hebben. Het is overduidelijk dat Cummings het niet heeft zitten op autoriteiten.

“De enorme zaal” is een vrijwel plot loze roman die ook nog eens niet lineair door de tijd heen wordt verteld. Dit heeft een ongemakkelijk en bevreemdend effect. Het is dezelfde bevreemding die de geïnterneerden meemaakten wanneer alle dagen op elkaar lijken, het onduidelijk is wanneer je weg mag en alle besef van tijd verliest. Na enige tijd in detentie speelt tijd geen rol meer.

Reageer op deze recensie

Meer recensies van Cies

Gesponsord

Aan het lot kun je niet ontsnappen ... of wel?

Intermezzo is een prachtige roman over broers en geliefden, van dé literaire stem uit Ierland.

Door de late middeleeuwen letterlijk aan te raken blaast Van Loo ons verre verleden meer dan ooit nieuw leven in.

Een ode aan de Hollandse keuken en de smaak van thuis.

Meer dan 200 recepten voor de kerstdagen.

Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!

Het leukste cadeau voor iedereen: lol verzekerd!

Toine Heijmans neemt zijn lezers mee naar de uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis.

Een roman over iemand die floreert als onderzoeker, maar zich het comfortabelst voelt als ze zelf in de schaduw blijft

In Lijtje deelt Harmen van Straaten ontroerende, grappige en herkenbare verhalen over zijn dementerende moeder.

De schitterende beelden en poëtische teksten vertellen het verhaal van een bijzondere vriendschap, tussen het meisje en de drie dieren.

Een magisch coming-of-age-verhaal over een jongen die zijn eerste weekend zonder zijn ouders doorbrengt. . . en een leeuw die op hem komt passen.

Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.

Deze nieuwe fase kan er een zijn van vreugde, vervulling en verdieping.

De Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!

De auteur van Het meisje in de trein is terug! Ligt de waarheid op het eiland begraven?

Kenia, 1926. De jonge Ivy staat voor grote uitdagingen. Ondertussen is Ranjana, een jonge Indiase vrouw, op de vlucht.

Een nieuwe, inclusieve geschiedenis van het vroegst bewoonde continent van de wereld.

Een prachtig overzicht van de liefdespoëzie, van de vroege middeleeuwen tot nu

Hoe kunnen we ons een weg banen door dit alles?

Drie jaar geleden overleed haar beste vriendin, en sindsdien staat Erins leven stil.

Kenia, 1910. Als de jonge Ivory meereist met haar vader op safari, wordt ze onmiddellijk verliefd op het land en de natuur