Wat een debuut!!

“De Metsiers” is de debuutroman uit 1950 van Hugo Claus (1929 – 2008) waarvoor hij de Leo J. Krynprijs ontving. Eigenlijk is het andersom Claus ontving eerst de prijs voor zijn nog niet gepubliceerde manuscript, al was hij wel al bezig met publicatie in eigen beheer, om als prijs een officiële uitgave bij Manteau van “De Metsiers” te krijgen en een som geld. In “De Metsiers” pakt de dan nog minderjarig Claus het stevig aan. Er is de door Faulkner geïnspireerde stijl, de eigen kruising tussen Vlaams en Nederlands en dan is er ook nog de thematiek die rechtstreeks teruggaat naar de vroege naturalistische romans en verhalen van Cyriel Buysse.

Het verhaal speelt zich tegen het einde van de Tweede Wereldoorlog op en rond de hoeve van de Metsiers aan de rand van Zedelgem, een dorp net onder Brugge. De Metsiers zijn ‘outcasts’ in hun dorp. Naar de redenen waarom ze tot het uitschot van Zedelgem behoren hebben we niet lang te raden. Een familie van stropers, ongehuwd samenwonenden, drinkenbroeders en godslasteraars daar zitten de mensen in Zwevelgem niet op te wachten. De bewoners van de hoeve de Metsiers zijn mensen die niet kunnen en niet willen ontsnappen aan hun trieste leefomstandigheden, ze zijn te veel vastgegroeid met hun grond. Het is alsof Claus hiermee de Metsiers als voorbeeld stelt voor de Vlaamse literatuur. Wanneer Ana de ongeveer twintigjarige dochter van De Moeder de kans krijgt om met een in de buurt gelegerde Amerikaanse soldaat mee te gaan kiest zij er uiteindelijk toch voor om te blijven ook al weet ze dat dit een ellendig leven betekent. De Amerikaanse soldaat Jim Braddok die ook nog eens perfect Nederlands spreekt als baken waar de Vlaamse literatuur naar toe moet gaan?

In 25 korte hoofdstukken, iedere keer geschreven vanuit het perspectief van een andere bewoner van de hoeve vertelt Claus een verhaal dat een aantal weken omspant en waarin alles al zit waar Claus zich in de jaren daarna in zijn proza mee bezighoudt. Alcoholisme, (een vleugje) incest, fout in de oorlog, opgroeien tot volwassenheid in een wereld die onbegrijpelijk is, buitenechtelijke seks, bastaard kinderen, antiklerikalisme, Vlaamse bekrompenheid, abortus en ga zo maar verder. De compactheid waarin Claus dit alles over ons heen stort in “De Metsiers” is indrukwekkend. Ook bij deze herlezing van “De Metsiers”, ongeveer dertig jaar na de eerste keer, heb ik het in één ruk uitgelezen en mij niets aangetrokken van het slordig, alsof Claus haast had, uitgewerkte einde van de roman. Wat een debuut!!