Waren alle romans maar zo goed
Het verhaal speelt zich af in de Chinese stad Sjanghai in de weken voorafgaand aan de zuivering van communisten door de Kwomintang in 1927. De redenen om het verhaal in die tijd en op die locatie af te laten spelen hebben alles te maken met de opvatting van Malraux dat hij geen (positieve) maatschappelijke vernieuwingen verwacht in het door de Eerste Wereldoorlog murw geslagen en volledig verburgerlijkte West-Europa, Malraux was daarom begin jaren twintig naar Zuidoost Azie geëmigreerd. De tweede reden is dat Malraux, voor zichzelf, een evenwicht zocht tussen de individualistische filosofie van Nietzsche en de collectivistische idealen van het communisme en andere linkse ideologieën. De derde reden is van politieke aard. De communistische vrijheidsstrijders in Sjanghai (en andere delen van China) krijgen steun vanuit Moskou, maar op momenten dat het er om spant kiezen de afgezanten van de Sovjet-Unie keer op keer tegen het belang van de Chinese strijders en voor de partijlijn zoals die vanuit Moskou wordt gedicteerd. Het machtsbelang van de leiders van het collectief is ondergeschikt aan het (levens)belang van individuen. De sympathie van Malraux ligt duidelijk bij het individu. In de jaren na “Het Menselijk Tekort” strijdt hij zij aan zij met communisten (en andere ‘linkse collectivisten’) in de Spaanse Burgeroorlog en in het Frans Verzet tegen fascisten en nazi’s, maar wel vanuit een andere motivatie.
Naast de thema’s Nietzscheaanse levensfilosofie en balans tussen individualisme en (progressief) collectivisme is er nog het derde thema, gerelateerd aan de andere twee, dat van de naderende dood. Drie pittige thema’s waar (bijna) iedere auteur zich aan zal vertillen, helemaal wanneer hij of zij voor zichzelf nog geen antwoorden heeft op de vragen horend bij de verschillende thema’s. Malraux zoekend naar antwoorden vertilt zich echter niet. Dat alleen al is een prestatie van formaat.
“Het Menselijk Tekort” heeft niet één hoofdpersoon maar meerdere die allen op een net iets andere manier bezig zijn met de drie thema’s. Het boek begint met de jonge revolutionair Tsjeng die op het punt staat om een politieke tegenstander te doden en eindigt met de oude Gisors, leermeester van Tsjeng en vader van communistisch strijder Kyo, en May de echtgenote van Kyo die in een dialoog waarbij ze de dingen net niet bij de naam noemen terugkijken op wat er de afgelopen weken is gebeurd met henzelf en de mensen om hen heen. Tsjeng, Kyo, de oude Gisors, May, en anderen het zijn allemaal gedeeltelijke personificaties van Malraux. Door zichzelf ‘op te knippen’ in verschillende karakters is de zoektocht van Malraux geen persoonlijke maar duidelijk en overtuigend een algemene, een zoektocht die wij allen hebben (gehad).
De verschillende zoektochten naar de (mogelijke) betekenis van het eigen leven en de (voorlopige) uitkomsten van die zoektochten geeft Malraux op indringende wijze vorm door middel van realistische dialogen. In tegenstelling tot de meeste andere (zwaar) filosofische romans zijn bij Malraux de dialogen (en ook de interne monologen) in normale spreektaal en zijn ze evenwichtig. Malraux kiest geen partij, stuurt amper tot niet zoals bijvoorbeeld Plato wel doet in zijn dialogen. Plato, Sartre, Mulisch, om er maar drie te noemen, hadden in hun meer filosofische literatuur al voorafgaand aan het schrijven wat volgens hen het enige goede en juiste antwoord is op deze existentiële vragen. Bij Malraux ontbreekt deze zelfgenoegzame pretentieuze alwetende arrogantie. Malraux beseft beter dan menig ander dat een van de essentiële elementen van de menselijke conditie, het menselijk tekort de onmogelijkheid is om voor eens en voor altijd een eenduidige antwoord te vinden op de vraag; wat is de zin van ons eigen leven? De enige zingeving bestaat uit ieders eigen zoektocht naar antwoorden en niet uit het antwoord en/of het handelen op basis van het antwoord.
Het ontbreken van antwoorden, van vaste punten waar wij als lezer van “Het Menselijk Tekort” houvast aan kunnen ontlenen maakt het een lastig te vatten, maar wel een heel erg boeiende, interessante en meer dan uitstekende roman. Waren er maar meer romans die (bijna) zo goed zijn als “Het Menselijk Tekort”.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Cies
Gesponsord
Een diepgravend onderzoek naar de meest mysterieuze politieke moord van de 20e eeuw, die op de Amerikaanse president John F. Kennedy.
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
