Twee harten kloppen als één

'Waarom wachten we op vandaag of morgen
Twee harten die kloppen als één, zullen verder komen
Waarom zijn we bang voor een liefde die zo sterk is
Die niemand kan scheiden
Laten we geen tijd verliezen'
(‘Eygi Sani’ Norman van Geerke)
blz. 285

Waterjager is een dystopische toekomstroman over heimwee, een tweestrijd waarin het hoofdpersonage verscheurt raakt wanneer hij als een reddingsboei blijft vasthouden aan het loslaten van het verleden. Het is een vrij donkere roman met veel geweld tussen goed en kwaad, wat als metafoor zou kunnen staan voor de innerlijke strijd om los te breken van de depressie. Doordat het verhaal zich afspeelt in een waterrijke omgeving duik je letterlijk met het hoofdpersonage de depressie in en ervaar je als lezer zelf het beklemmende gevoel om maar net je hoofd boven water te kunnen houden.

Het verhaal gaat over Joshua die op zeer jonge leeftijd van zijn vader en broer wordt gescheiden, wanneer zijn moeder hem vanuit Paramaribo meeneemt naar Nederland om daar een veiliger bestaan te kunnen opbouwen. Weg van het water.

Het ironische van het verhaal is dat Nederland ook door water wordt omgeven. Alleen weet men het hier in bedwang te houden door dijken, evenredig aan de muur die de Nederlander om zijn innerlijke gevoelens heen bouwt om afstand te bewaren. Iets wat het mede moeilijk maakt voor Joshua om te kunnen aarden in het kille Nederland, en de heimwee naar zijn geboorteland alleen maar doet versterken. Een heimwee die gelijk staat aan jeugdherinneringen van warmte, liefde en geborgenheid. Als Joshua besluit terug te keren naar zijn broer in Paramaribo begint de strijd van het loslaten. Joshua wordt ondergedompeld in een chaotische samenleving waarin het recht van de sterkste geldt. Dit zou als metafoor gezien kunnen worden voor de innerlijke strijd van Joshua tussen het vasthouden en loslaten.

Dankzij Bijbel gelijkende metaforen in het verhaal; als de zondvloed die voor heimwee en/of depressie zou kunnen staan; een tweeling versus Kaïn en Abel, met hun gevecht tussen goed en kwaad; broer van Joshua, die als Jezus steeds zijn armen wijd spreidt; water met al zijn zwartheid, mede in de vorm van stikkende gedachten, dat staat voor de hel, waar Ambrose als duivelse leider, de gevallen engelen in de vorm van pirengs (Surinaamse piranha’s) leidt. En huizen die als Ark van Noach, nog half bewoonbaar boven het water uitsteken, dienend als veilige rots in de branding, met hun warme herinneringen, om te kunnen overleven. Zou het verhaal ook gezien kunnen worden als een spirituele ontdekkingsreis van Joshua naar zichzelf.

Of het Joshua zal gaan lukken om als herboren uit zijn depressie te komen zal je zelf moeten gaan lezen.

Maar wees erop voorbereid dat het verhaal, welke vol met tegenstellingen zit, op zichzelf ook een grote tegenstelling is. Je leest in eerste instantie een verhaal dat vrij donker is en vol met geweld zit. Maar daaronder zit een verhaal verborgen die van een enorme breekbaarheid betuigd, daar het ook autobiografische elementen bevat.

Het was in eerste instantie lastig om het verhaal een sterwaardering te geven, omdat het een vrij donkere roman is, die je als het ware de diepte van de depressie mee intrekt, een gevoel dat ik eigenlijk niet wil hebben als ik een boek lees. Maar na het verhaal de tijd te hebben gegeven om te laten bezinken, als een goede wijn, die je moet laten rijpen, kwam het wauw effect. Het is ongelooflijk knap dat de auteur zo een beklemmende roman heeft neer kunnen zetten, je het gevoel kan geven zelf te verdrinken in een depressie. En dat maakt dat Waterjager een ijzersterk debuutroman is geworden van Chris Polanen waarvan ik zeker hoop dat er nog meer boeken gaan volgen van deze dierenarts uit Amsterdam.

Ondanks dat het verhaal vanwege de structuur een enorm wauw effect bij mij heeft gebracht, zaten er in het verhaal toch enkele punten waarbij ik wat twijfels had met de geloofwaardigheid van het verhaal. Zoals bijvoorbeeld de complete ommezwaai van een van de tweelingen aan het eind van het verhaal. En komt het woord gestold bloed te vaak naar voren: onder andere op bladzijde 13, 19, 159, 200, 223 (gestold verdriet),235,270, 274,279. Op zich is het een kleinigheid maar toch zorgde het bij mij voor lichte irritatie omdat het een te gedetailleerde omschrijving van bloed is. Daardoor werd ik soms uit het verhaal gerukt omdat het botste met mijn eigen filmische verbeelding en ik deze moest bijstellen. Iets wat ik overigens met meerdere te gedetailleerde beschrijvingen in het verhaal had.

Toch maakt dit alles bij elkaar dat ik Waterjager , zeker vanwege zijn dubbele bodem, heb beloond met vier sterren.