Lezersrecensie
Virtuoos maar kil
De schrijver geeft in deze roman vorm aan zijn ervaringen als Amerikaanse krijgsgevangene aan het eind van de Tweede Wereldoorlog, die het bombardement van Dresden heeft meegemaakt. Zijn voornemen om daar een roman over te schrijven, is het raamwerk waarbinnen het verhaal verteld wordt vanuit het perspectief van een man genaamd Billie Graham. Dit is een bijzondere man aangezien hij los van de tijd is geraakt en op onvoorziene momenten heen en weer reist in zijn eigen leven; van begin tot eind. Een groot deel van het verhaal wordt via deze tijdsprongen verteld; over zijn jeugd, zijn ervaringen in de oorlog als jonge soldaat, zijn werk bij een opticien-keten en huwelijk met de dochter van de steenrijke baas daarvan, zijn verblijf in een zenuwinstelling voor veteranen, het vliegtuigongeluk, waarvan hij de enige overlevende is, zijn opsluiting in de dierentuin van Trafalmadore ( een verre planeet bewoond door wezens die de totale tijd kunnen overzien en die aan Billy duiden wat tijd is; tijdsmomenten zijn niet opeenvolgend en voorbij als ze geweest zijn maar ze zijn als het ware al te overzien als een soort berglandschap, waar de tijdsmomenten gevangen zijn in barnsteen. Dit doet ook denken aan de film Interstellar van Christopher Nolan waarin de tijdsmomenten fysiek gevangen zijn in een soort doorzichtige capsules)en zijn pogingen om de wereld daarover te vertellen.
Het is duidelijk dat Vonnegut een ontregelend spel speelt met de lezer. Hij komt zelf ook eventjes voor in de belevenissen van Billy, maar tegelijk fungeert Billy als een alter ego om de persoonlijke herinneringen van de schrijver weer te geven. Wellicht worden we in de maling genomen en zijn de tijdreizen van Billy en zijn verblijf op Trafalmadore zenuwzieke verzinsels van Billy, maar tegelijk wil de schrijver expliciet op die manier juist zijn verhaal doen, want hij had het verhaal ook traditioneel via flash backs kunnen vertellen. Waarom doet hij dat? Wil hij overbrengen dat alles al vast ligt en dat oorlog onontkoombaar is en bij de mensheid hoort? Opvallend is dat Billy een zeer bleek en passief figuur is. Hij ondergaat zijn belevenissen en doet niks om de toekomst te beïnvloeden. Op zeker moment zegt het boek: “ Dit verhaal kent bijna geen individuen en bijna geen dramatische confrontaties, omdat de meeste mensen die erin voorkomen zo ziek zijn en zozeer speelbal van enorme machten. Een van de voornaamste gevolgen van oorlog is tenslotte dat mensen ervan worden weerhouden individuen te zijn”.
Na het lezen van dit citaat begreep ik beter waarom ik moeite heb om dit boek te waarderen. Het is absoluut virtuoos geschreven en geconstrueerd, maar roept bij nauwelijks emotie of betrokkenheid op bij de hoofdpersonen of bij de gebeurtenissen in de oorlog. Dat komt door de absurdistische, complexe constructie van het boek en de bleke interacties tussen mensen.
De schrijver probeert waarschijnlijk om via deze omweg diepere ellende en emoties te doen vermoeden, maar ik ervaar dat als omslachtig en daarbij lijkt dan het ontregelende spel de directe emotie m.b.t. de gruwelen van de oorlog in de weg te staan.
Het is duidelijk dat Vonnegut een ontregelend spel speelt met de lezer. Hij komt zelf ook eventjes voor in de belevenissen van Billy, maar tegelijk fungeert Billy als een alter ego om de persoonlijke herinneringen van de schrijver weer te geven. Wellicht worden we in de maling genomen en zijn de tijdreizen van Billy en zijn verblijf op Trafalmadore zenuwzieke verzinsels van Billy, maar tegelijk wil de schrijver expliciet op die manier juist zijn verhaal doen, want hij had het verhaal ook traditioneel via flash backs kunnen vertellen. Waarom doet hij dat? Wil hij overbrengen dat alles al vast ligt en dat oorlog onontkoombaar is en bij de mensheid hoort? Opvallend is dat Billy een zeer bleek en passief figuur is. Hij ondergaat zijn belevenissen en doet niks om de toekomst te beïnvloeden. Op zeker moment zegt het boek: “ Dit verhaal kent bijna geen individuen en bijna geen dramatische confrontaties, omdat de meeste mensen die erin voorkomen zo ziek zijn en zozeer speelbal van enorme machten. Een van de voornaamste gevolgen van oorlog is tenslotte dat mensen ervan worden weerhouden individuen te zijn”.
Na het lezen van dit citaat begreep ik beter waarom ik moeite heb om dit boek te waarderen. Het is absoluut virtuoos geschreven en geconstrueerd, maar roept bij nauwelijks emotie of betrokkenheid op bij de hoofdpersonen of bij de gebeurtenissen in de oorlog. Dat komt door de absurdistische, complexe constructie van het boek en de bleke interacties tussen mensen.
De schrijver probeert waarschijnlijk om via deze omweg diepere ellende en emoties te doen vermoeden, maar ik ervaar dat als omslachtig en daarbij lijkt dan het ontregelende spel de directe emotie m.b.t. de gruwelen van de oorlog in de weg te staan.
1
Reageer op deze recensie