Noodzakelijk boek

De strijd in Italië vormt vaak een secundair decor in de Tweede Wereldoorlog. Ten opzichte van die in het westen, het oosten en Noord-Afrika, komt het Zuid-Europese front er vaak bekaaid vanaf. Na de geallieerde landing op Sicilië en het afzetten van Mussolini ontstond er een chaotische strijd in Italië. Allerlei verschillende verzetsgroepen, die in het boek als partizanen of bandieten worden aangeduid, streden in een guerrilla-achtige stijl tegen de gemeenschappelijke Duitse vijand. Rende van de Kamp beschrijft de rol van de Nederlanders in deze woelige periode. Met dit boek onttrekt hij een groot aantal Nederlandse partizanen, die tijdens de Tweede Wereldoorlog de Duitsers bevochten, aan de vergetelheid.

Na een uitgebreide inleiding, waarin Van de Kamp het Italiaanse strijdtoneel weergeeft, maakt hij in hoofdstuk 2 onderscheid tussen de verschillende soorten partizanen. Zo waren er Nederlanders die via Italië in Engeland terecht wilden komen, maar het overgrote deel bestond uit vrijwilligers die spijt kregen van hun keuze voor de Duitse krijgsmacht. Deze jongemannen deserteerden uit het Duitse krijgsonderdeel en sloten zich aan bij de lokale partizanengroep. In de volgende hoofdstukken gaat Van de kamp per regio in op de partizanenactiviteiten van deze Nederlandse deelnemers. In acht hoofdstukken worden de lotgevallen van bijna 80 mannen beschreven. Sommige kort, anderen lang. Dat heeft ermee te maken dat van sommigen weinig bekend is over hoe het ze vergaan is. Vaak is hun laatste rustplaats niet eens bekend. Een van de Nederlandse partizanen die op extra aandacht kan rekenen is Frits Snapper. Voorin het boek geeft Van de Kamp aan dat het ongepubliceerde manuscript van Frits Snapper de aanleiding vormde voor het ontstaan dit boek.

Het afsluitende hoofdstuk vormt een caleidoscopisch overzicht van alle Nederlandse partizanen die in Italië gevochten hebben en waar Van de Kamp iets over te weten is gekomen. Niet alleen geeft het een beeld van de enorme variëteit van deelnemers aan deze strijd, maar het maakt ook duidelijk hoeveel tijd en moeite Rende van de Kamp in dit boek heeft gestoken. Het was voor mij een welkome aanvulling op een ontbrekend stukje Nederlandse oorlogsgeschiedenis. Ik heb genoten van de beschrijvingen van de verschillende strijdtonelen en de Nederlandse deelnemers. Van de Kamp heeft een prettige schrijfstijl en toont aan over een grote kennis van zaken te beschikken. Ik kan dit boek aanraden aan iedereen die meer wil weten over Nederlanders op het buitenlandse strijdtoneel. De partizanenstrijd die Rende van de Kamp in ‘Bandieten, te wapen!’ beschrijft is niet alleen een boeiend stuk oorlogsgeschiedenis, maar ook een noodzakelijk boek dat een leemte opvult die te lang onderbelicht is gebleven.