Rode Joan was vooral verliefd
Een paar jaar geleden herhaalde de BBC weer eens een serie over het vooroorlogse leven van studenten in Cambridge. Thema was de populariteit van het communisme onder de studenten. Wie deze geschiedenis een beetje kent, kon alle hoofdpersonen thuisbrengen: de ‘Cambridge Spy Ring’ van roemruchte Britten uit de hogere klassen die in hun studententijd werden geronseld als spionnen voor de Sovjet-Unie. De ‘grote vier’ Anthony Blunt, Guy Burgess, Kim Philby en Donald Maclean kwamen voorbij, en een aantal onbekendere personen.
Voor de Britten is dit aspect van hun geschiedenis een korstje waar ze maar aan blijven pulken en waar ze romans, toneelstukken en filmscripts over blijven produceren. Meest beroemd is waarschijnlijk Alan Bennetts toneeltekst A Question of Attribution. Het stuk, een dialoog tussen kunsthistoricus Anthony Blunt en koningin Elisabeth, werd verfilmd voor de televisie en is nog regelmatig te zien. In dit culturele en literaire subgenre ‘Communistische Cambridgiana’ valt ook Rode liefde van Jennie Rooney. Deze roman verscheen in 2013 in de UK als Red Joan. Maar Rode liefde is misschien een betere titel voor dit boek, want zo ‘rood’ was hoofdpersoon Joan helemaal niet.
Jennie Rooney wilde nadrukkelijk een roman schrijven, zo zegt ze in haar nawoord, gebaseerd op het waargebeurde verhaal van een onbekende vrouwelijke spion, Melita Norwood, die in 1999 op 87-jarige leeftijd werd ontmaskerd. De Britse schrijfster, die zelf in Cambridge gestudeerd heeft, kwam dit verhaal op het spoor via een krantenbericht met de geniale kop ‘The Spy Who Came In From The Co-op’. Het is duidelijk uit welke soeppan Rooney zichzelf wilde opscheppen. Door ingenieus heen en weer te springen tussen heden en verleden, vertelt Rooney het verhaal van de eveneens 87-jarige Joan, die op een ochtend bezoek krijgt van de Britse inlichtingendienst. Anthony Blunt komt, vermomd, in de roman voor, als jaargenoot en bekende van Joan. Er wordt ook iets gesuggereerd over een personage in wie kenners van de ‘Spy Ring’ Guy Burgess kunnen herkennen, die als dubbelspion zowel voor de Russen als de Britten actief was. Het is voor de liefhebbers ook mogelijk enige overeenkomst te zien tussen Joan en John Cairncross, een spion die Britse atoomgeheimen doorsluisde. Het grote verschil is dat de mannen in de ‘Cambridge Spy Ring’ mannen waren, met alle privileges van dien, en Joan niet. Joan kon als studente natuurkunde geen graad behalen, want een ‘diploma’ was het hoogst bereikbare. Dit werkte spiontechnisch gezien in haar voordeel. Zij kon zonder problemen papieren kopiëren; iedereen ging ervan uit dat een meisje toch niet begreep waar de berekeningen over gingen.
Rode liefde gaat echter niet over spionage en zelfs niet over politiek. Tussen de echte Melita Norwood en de verzonnen Joan Stanley bestaat niet zoveel overeenkomst. Met name ontbreekt deze op het punt waar het werkelijk om draait: het geloof in het communisme, dat sterker was dan het taboe op landverraad. Joan Stanley was geen communiste. Haar humanistische, vaag socialistische ideeën had zij van huis meegekregen en voor de rest was het eigenlijk een kwestie van toeval. Als zij haar ‘handler’ nooit had ontmoet, was zij niet verliefd geworden en had haar leven er anders uitgezien. Hoe het toeval iemands persoonlijke geschiedenis beïnvloedt, en hoe elke beslissing consequenties heeft, toont deze roman helder aan.
Jennie Rooney’s Inspiratiebron Melita Norwood was wél een echte communiste. Na lezing blijft de vraag hangen waarom Rooney er niet voor gekozen heeft Joan iets meer van Norwoods activisme mee te geven. Misschien is het voor een jonge schrijver (Rooney is geboren in 1980) gewoonweg onmogelijk om zich het politieke vuur voor te stellen waarmee de communisten streden voor wat zij als de waarheid zagen. Wie in de jaren dertig en veertig van de vorige eeuw communist was, was zeven dagen per week in touw voor de revolutie. De personages in Rode liefde steken daar wat bleekjes bij af; zij zijn toch vooral met zichzelf bezig. Maar misschien is dat Rooney’s boodschap.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Daphne Meijer
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
