Kort en geconcentreerd, maar pakkend verhaal

14: het is een wel erg korte titel voor deze beknopte, korte roman. In nauwelijks 120 pagina’s vertelt Jean Echenoz (1947), die behoort tot de belangrijkste Franse auteurs van de laatste drie decennia, zijn verhaal over de gruwel van de Eerste Wereldoorlog. Het leed uit die zwarte periode filtert hij loepzuiver tot een aantal kleine gebeurtenissen. Als de rook om je hoofd verdwenen is, dan pas besef je de waanzin en de tragedie die deze oorlog was. Geen traditionele of conventionele weergave van feiten en veldslagen, je volgt wel de belevenissen van vijf jonge kerels die ten strijde trekken. Om het met de woorden van de auteur weer te geven: “Dat alles is al duizend keer beschreven, dus misschien is het niet de moeite om nog langer stil te staan bij die smerige, stinkende opera.”

Vijf jonge Franse kerels uit een kleine gemeente ergens in de Vendée worden opgeroepen om het vaderland te gaan verdedigen. Anthime is boekhouder en heimelijk verliefd op Blanche, de vriendin van Charles, de arrogante onderdirecteur van de schoenenfabriek. Wat had kunnen leiden tot een passioneel drama, wordt uiteindelijk de hel van de oorlog. Wanneer Anthime tijdens een gevecht een arm verliest, wordt hij onder luid applaus van zijn medesoldaten naar huis teruggestuurd. Voor hem is de strijd definitief voorbij. Zullen zijn vrienden en dorpsgenoten de horror van de Eerste Wereldoorlog overleven?

Op zijn eigen nonchalante en geestige wijze beschrijft Echenoz de belevenissen van zijn personages tijdens de oorlog. Wanneer het nodig is, kruipt hij onder de huid van zijn hoofdkarakter als die het slachtoffer wordt van fantoompijnen. De schrijver houdt steeds afstand en zal feiten nooit verder uitspitten. Elke zin, woord of zelfs komma wordt gewikt en gewogen. Zijn schrijfstijl is onconventioneel, zeg maar uniek. Hoe geladen het onderwerp ook mag zijn, hij laat graag wat ruimte voor lichte ironie. Zelfs wanneer het verhaal echt dramatisch wordt. De auteur behoudt echter wel een zekere vorm van medelijden en respect voor de slachtoffers. Wanneer hij vertelt of opsomt gebruikt hij vaak ellenlange zinnen; toch blijven die perfect leesbaar. Hij reduceert de Eerste Wereldoorlog tot een kort en geconcentreerd, maar daarom niet minder pakkend verhaal. Het is ergens jammer dat 14 zo minuscuul is qua omvang; het boek mocht ongetwijfeld flink wat volumineuzer geworden zijn om het een volwaardige roman te kunnen noemen. Tenslotte verdient de vertaler, Martin de Haan, een pluim voor deze Nederlandse versie! Werk van deze auteur vertalen is geen sinecure.