Koch levert weer een prachtige bijdrage aan de Nederlandse literatuur
Na zijn succesvolle doorbraak met Het diner (2009), dat in maar liefst zeventien landen is verschenen, en het eveneens succesvolle Zomerhuis met zwembad (2011), waren de verwachtingen van ‘de nieuwste Koch’ hooggespannen. De schrijver die bekend staat om zijn cynische, vlijmscherpe schrijfstijl heeft de verwachtingen waargemaakt. Geachte Heer M. is een spannende literaire roman, die er door de sterke compositie voor zorgt dat je steeds wil blijven doorlezen.
‘Geachte Heer M. , Ik wil beginnen met u te zeggen dat het inmiddels beter met mij gaat. Ik doe dat omdat u waarschijnlijk helemaal niet weet dat het ooit slechter met mij is gegaan. Veel slechter zelfs, maar daar kom ik later nog wel op terug.’ Zo luiden de eerste zinnen uit de brief waarin de onderbuurman zich tot schrijver M. richt. We leren M. in eerste instantie kennen door de ogen van deze buurman, die de schrijver nauwlettend, bijna obsessief, in de gaten houdt. Dat de onderbuurman zoals hij zelf schrijft later nog terugkomt op de periode dat het slechter met hem is gegaan, blijkt een feit; tegen het einde van het boek wordt de dubieuze rol van dit personage duidelijk. Schrijver M. (die grote gelijkenissen vertoont met Mulisch) had zijn grote succes met het boek Afrekening, waarin hij zijn fantasie losliet op de gebeurtenissen rondom een nooit opgeloste verdwijning van leraar Landzaat. De verliefde tieners Herman en Laura speelden een belangrijke rol in deze verdwijningszaak, omdat de leraar ten tijde van de verdwijning in hun omgeving verkeerde. De onderbuurman geeft duidelijk te kennen meer van deze zaak af te weten.
Geachte Heer M. kent vele wisselende vertelperspectieven en tijdsprongen. Doordat je als lezer de ene keer door de ogen van de onderbuurman, dan weer door de ogen van M., zijn vrouw, leraar Landzaat of Laura meekijkt, worden de verschillende verhaallijnen steeds meer met elkaar verweven. Daarmee gaat gepaard dat de rollen van de hoofdpersonages in deze verdwijningszaak steeds helderder worden en tevens wordt duidelijk hoe de in de vergetelheid rakende M. de lege plekken in deze zaak naar eigen verbeelding heeft ingevuld. Alhoewel de eerste wisseling van vertelperspectief even wennen is, heeft Koch de omschakelingen zo sterk geschreven dat het voor de lezer gedurende de rest van de roman niet moeilijk is om te switchen naar een andere verteller.
Herman Koch zou zichzelf niet zijn wanneer hij zijn cynische observaties achterwege zou laten in dit spannende verhaal. Gelukkig is Geachte Heer M. rijk aan deze observaties. Door de ogen van M.’s jonge echtgenote wordt er onder meer afgegeven op het Boekenbal. Maar ook het onderwijs, schrijvers en uitgeverijen moeten het ontgelden: ‘De zomerborrel, de herfstborrel, de Nieuwjaarsborrel, de lenteborrel (‘bij mooi weer in de tuin’), er kwam geen einde aan. Er waren pinda’s en schaaltjes met olijven, in een hoekje van de ‘Franse Kamer’ – vrijwel alle zichzelf serieus nemende uitgeverijen waren in een grachtenpand met marmeren gangen en vergulde lambriseringen gevestigd – stonden de flesjes bier warm te worden op een papieren tafelkleed.’ Het zijn dit soort cynische beschrijvingen waarbij je je als lezer afvraagt in hoeverre deze autobiografisch zijn. De knipoog die Koch daarmee aan zijn lezers geeft, is niet over het hoofd te zien. Sterk zijn ook de open plekken waarin de auteur de lezer ruimte geeft voor eigen interpretaties en suggesties. Wat is er gebeurd met Laura? Hoe zit het met Stella? Het spel tussen feit en fictie, tussen het werkelijk gebeurde en de vermenging met het verbeelde, is karakteriserend voor deze roman. Herman Koch heeft zowel door de sterke compositie, de wisselende vertelperspectieven en zijn inmiddels bekende eigen schrijfstijl met Geachte Heer M. weer een prijzenswaardige bijdrage geleverd aan de Nederlandse literatuur.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Daphne van Rijssel
Gesponsord
Als Jolenes helikopter crasht in Irak, moet ze terugkeren naar het huwelijk en gezin dat ze onder hoogspanning achterliet. Schrijf je nu in voor de Hebban Leesclub.
Beth leidt een gelukkig leven met haar man Frank op hun schapenboerderij, maar dan komt haar jeugdliefde Gabriel terug, met wie ze als zeventienjarige een intense zomer beleefde. Bekijk alle Boekenweektips.
Fayes vader bedreigt niet alleen haar, maar ook haar dierbaren en levenswerk, het bedrijf Revenge. Ze roept haar vriendinnen om zich heen om de ultieme wraak te plannen. Bekijk alle Boekenweektips.
In concentratiekamp Westerbork doet jonge moeder Catharina alles wat nodig is om haarzelf en haar zoon te laten overleven. Ze gaat als showgirl dansen in het beroemde kampcabaret. Bekijk alle Boekenweektips.
Isabel woont alleen in het huis van haar overleden moeder, waar alles rustig voortkabbelt tot plotseling haar broer Louis met zijn nieuwe vriendin Eva voor de deur staat. Bekijk alle Boekenweektips.
Een onweerstaanbare schelmenroman over Algot Olsson en een bonte verzameling mensen. Algot stort zich op de mooie en hopelijk lucratieve kunst van het distilleren van brandewijn. Bekijk alle Boekenweektips
Een jonge cartograaf vertrekt naar Amsterdam en tekent voor zijn grote liefde in zijn wereldkaart, vlak naast de evenaar, een 'nog onontdekt' eiland dat haar naam draagt. Bekijk alle Boekenweektips.
Op een koude winteravond belandt de zeventigjarige Leah met haar auto in het water. Hoewel de kade al snel vol mensen staat, doet niemand iets. Tot grote frustratie van studente Mirjam. Bekijk alle Boekenweektips.
De meningsverschillen over hoe het tuincomplex bestuurd moet worden, kunnen elk moment weer oplaaien, maar de grootste dreiging komt van de kant van de gemeente. Bekijk alle Boekenweektips.
Philip Dröge duikt in de curieuze geschiedenis van Nederlandstalig New York en New Jersey en doet dat op de fiets. Een boek dat reisgids, geschiedenisboek en road novel ineen is. Bekijk alle Boekenweektips.
Taalwetenschapper Khalid Mourigh gaat de straat op en de scholen langs om straattaal, het gebruik van Engels en de meertaligheid van het Nederlands te onderzoeken. Bekijk alle Boekenweektips.
Aan het begin van de Eindtijd valt de vrijdenkende engel Astoreth naar de aarde. Hij raakt verzeild in apocalyptische avonturen die hem van Amsterdam naar het Zweedse platteland voeren. Bekijk alle Boekenweektips.
Een meisje en een vis denken beiden dat de ander gevangenzit en dus maken ze een wak, maar ze beseffen dat het beter is als ze blijven waar ze zijn. Bekijk alle Boekenweektips.
Terwijl de ambitieuze Pierre groeit in zijn rol op de redactie van een tijdschrift, kelderen de abonneecijfers. Hoe lang moeten tradities en gewoontes in stand worden gehouden? Bekijk alle Boekenweektips.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog raken de levens van Luna en haar vader, de Joodse Rifka, de Indiase Chandar en Thiemen met elkaar verweven op een manier die zij niet voorzien. Bekijk alle Boekenweektips.
Eliza had zes broers, maar alleen Krekel is nog over. Een bangerik, een huilebalk, een blok aan haar been, eigenlijk. Alles gaat mis, maar Eliza en Krekel blijven zoeken naar hun verdwenen broers. Bekijk alle Boekenweektips.
Als de literaire bundel van zware crimineel Derek L. op het punt staat te verschijnen, mag hij tijdens zijn weekendverlof van de gevangenis aanwezig zijn op zijn eigen boekpresentatie. Bekijk alle Boekenweektips.
In dit hartstochtelijke pamflet toont docent Karim Amghar aan hoe mbo'ers nog steeds te maken hebben met onderwaardering, terwijl ze onmisbaar zijn voor de samenleving. Bekijk alle Boekenweektips.
Wanneer Hitler aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog Oostenrijk binnenvalt, moeten vijf hechte vrienden kleur bekennen. Kun je een ander ooit ten diepste kennen? Bekijk alle Boekenweektips.
Iemand breekt in bij Simon en beweert dat ze beiden vastzitten op een alternatieve belevingsvakantie. Het is het begin van een aangrijpende speurtocht. Bekijk alle Boekenweektips.
Stine Jensen verkent hoe mediastormen kunnen ontstaan en hoe je filosofie kunt inzetten om ze te duiden. Bekijk alle Boekenweektips.
Een kleurrijke groep outcasts raakt betrokken bij het mysterie van Salomé Abergel, de beroemde kunstenares die op het hoogtepunt van haar carrière plotseling verdwijnt. Bekijk alle Boekweektips.
Als Hitler aan de macht komt, vluchten Eva en Itzhak naar het conservatieve Zeeland. Daar haalt het gevaar hen in en Eva zal moeten kiezen. Bekijk alle Boekenweektips.
In de persoonlijke verhalen van Rusland-correspondent Iris de Graaf lees je hoe het is om als jonge vrouw verslag te doen vanuit Moskou, in het land van haar grootmoeder. Bekijk alle Boekenweektips.
Het is ronduit indrukwekkend wat we weten van onze moedertaal, wat we ermee kunnen, en hoe we dingen haarfijn aanvoelen. Bekijk alle Boekenweektips.
Sinds 2015 zit Astrid Holleeder ondergedoken, wat enorme impact heeft op haar leven en dat van haar familie. Ze vertelt over de dagelijkse routines, constante waakzaamheid en haar angst. Bekijk alle Boekenweektips.
